Bulanık ortamda sürdürülebilir tedarikçi seçimi problemi için çok kriterli karar verme ve doğrusal programlamaya dayalı bir uygulama

Abstract

Üretimde kaynakların etkin kullanılması, müşteri memnuniyetinin ve faydanın en büyüklenmesi için benimsenen yalın ve çevik yaklaşımlar, işletmelere rekabet avantajı sağlamaktadır. Bu tür yaklaşımlar hızlı ürün geliştirmenin oldukça önemli olduğu yazılım sektöründe sıklıkla kullanılmaktadır. İşletmelerin müşteri isteklerini daha kısa sürede karşılayıp üretim sistemlerini geliştirmek isterken, yeryüzünde bulunan kısıtlı kaynakları, gelecek nesilleri düşünerek en verimli şekilde yönetmesi gerekmektedir. Gelecek için çevreye duyarlı davranılması ve var olan dengenin korunması anlamlarını içeren sürdürülebilirlik kavramı günümüzde birçok alanda ön plana çıkmaktadır. Bu alanların en önemlilerinden bir tanesi sosyal, çevresel ve ekonomik açıdan uygun tedarikçilerle işbirliği içerisinde çalışıp daha verimli ve etkin tedarik zincirleri oluşturabilmektir. Bu sebeple, sürekli değişkenlik içeren bir çevrede sürdürülebilir tedarikçi seçiminin önemi giderek artmaktadır. Çalışmada, ilk olarak ekstrem üretim süreci kısaca açıklanmıştır. Daha sonra ekstrem üretim sürecinin prensiplerinden tedarikçi seçimi üzerine odaklanılmış ve sürdürülebilirlik kavramı altında tedarikçi seçimi problemi için bütünleşik bir yöntem önerilmiştir. Karar problemlerinde var olan belirsizliği modelleyebilmek adına önerilen yöntemde bulanık mantık kullanılmıştır. Önerilen yöntem üç aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada sürdürülebilirlik kriterlerinin ağırlık değerleri bulanık DEMATEL (Decision Making Trial and Evaluation Laboratory) yöntemiyle belirlenmiştir. İkinci aşamada ise alternatiflerin uygunluk değerleri, bulanık gri ilişkisel analiz yöntemiyle tayin edilmiştir. Elde edilen değerler son aşama için girdi niteliğinde olup, her bir tedarikçiden verilmesi gereken sipariş miktarının bulanık doğrusal programlama ile belirlenmesinde kullanılmıştır.

Lean and agile approaches which are adopted for using resources effectively, maximizing the utility and customer satisfaction result in competitive advantage for businesses. These approaches are widely used in software development industry in which rapid product development is pretty crucial. Companies are willing to meet customers’ requirements in short time and improve their production systems but at the same time they have to manage the use of limited resources effectively for the future. The term sustainability, which means maintaining a balance or acting responsibly for the future, has been coming into prominence in many fields. One of the most crucial practice is cooperating with convenient collaborators and composing effective supply chains in terms of social, economic and environmental considerations. Therefore, sustainable supplier selection is getting more and more important for competing in rapidly changing environment. In this study, at first, extreme manufacturing process have been examined briefly. Secondly, supplier selection which is one of the principles of extreme manufacturing, has been considered and an integrated approach for sustainable supplier selection problem has been proposed. In order to model the uncertainty existing in decision processes, fuzzy logic has been utilized. The proposed approach consists of three stages. In the first stage, Fuzzy Decision Making Trial and Evaluation Laboratory (FDEMATEL) has been used to obtain the weights of the criteria considering sustainability perspective. In the second stage, by using Grey Relational Analysis, the importance value of each supplier has been calculated. The importance values which have been used as the input variables for the last stage, have been applied to determine the order sizes of the suppliers by applying fuzzy linear programming.