İçme sularında dezenfeksiyon yan ürünlerinin oluşumunu etkileyen faktörlerin incelenmesi

Abstract

İçme sularında kullanılan dezenfeksiyon yöntemlerinden en yaygın olarak kullanılanı klorlamadır. Klorlama işleminin doğal organik madde içeren sularda uygulanması trihalometan (THM) ve haloasetik asit (HAA) gibi insan sağlığı açısından birçok zararı bulunan dezenfeksiyon yan ürünlerinin oluşmasına neden olur. THM ve HAA oluşumuna etki eden faktörlerle ilgili birçok çalışma yapılmıştır. Yapılan bu çalışmalarda elde edilen sonuçlara göre THM ve HAA oluşumuna etki eden en önemli değişkenler organik madde cinsi ve konsantrasyonu, sıcaklık, pH, Cl2/Çözünmüş Organik Karbon (ÇOK) oranı, bromür konsantrasyonudur. Bu çalışmada İstanbul ilindeki Terkos, Büyükçekmece ve Ömerli su kaynaklarından temin edilen örnekler kullanılmıştır. Üç su kaynağından ham su numune toplanması 2009 yılının Kasım ayından 2010 yılının Haziran ayına kadar geçen sürede gerçekleştirilmiştir. Dezenfeksiyon yan ürünlerinin belirlenmesinde gaz kromatografi tekniği kullanılmıştır. Ham su ve koagüle edilmiş suların klorlanması sonucunda pH, reaksiyon süresi, Cl2/Çözünmüş Organik Karbon (ÇOK) oranı ve ultraviyole radyasyon parametrelerinin dezenfeksiyon yan ürünlerinin oluşumuna etkisi incelenmiştir. Bu değerlerin dezenfeksiyon yan ürünlerinin ile ilişkileri korelasyon analizi yöntemiyle belirlenmiştir. Model geliştirme sürecinde SPSS (Statistical Package for Social Science) kullanılarak çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Modelin bağımsız değişkenlerine ait (?) değeri, bunların anlamlılık seviyesinin belirlenmesi ve % 95 güven aralığında kalıp kalmadıklarının tespiti için kullanılmıştır. Elde edilen modellerin istatistiksel determinasyon katsayısı olan R2 değeri ve F değeri çoklu regresyon analizi ile hesaplanmış ve model % 95 güven aralığında kalıp kalmadığından emin olunmuştur. Model sonuçlarına göre ham su için determinasyon katsayısı (R2) değerleri 0,89 ile 0,93 arasında, koagule suda ise 0,81 ile 0,98 arasında değişmektedir.

The most widely methods used in disinfection of drinking water is the chlorination. Water chlorination results in formation of a variety of organic compounds, known as chlorination by-products (CBPs), mainly trihalomethanes (THMs) and haloacetic acids (HAAs), which has many hazardous health effects to human health. Numerous studies have developed factors affecting the formation of THM and HAA. The results of these studies indicate the type of organic substance, temperature, concentration, pH, CI2/dissolved organic carbon (DOC) ratio and bromide concentration most important variables that affect the formation of THM and HAA. Samples that have been used for this study were taken from water sources of Terkos, Buyukcekmece and Omerli all in Istanbul province. Process of the collecting raw water samples from these 3 sources took a place between October 2009 and June 2010. Gas chromatography technique has been used to determinate the disinfection byproducts. As a result of chlorination of the raw and coagulated water; pH, reaction time, CI2/DOC ratio and effects of the UV absorbance parameters on formation of the by products have been investigated in this study, also relations between variables which was mentioned before and disinfection by products have been determined with correlation method. Throughout the developing period of the model, SPSS (Statistical Package for Social Science) and multiple regressions were used. Variable ? from the independent parameters of the model was used for defining the statistical significance of those variables and whether 95% confidence interval for these parameters was provided or not. R2 what is statistical determination coefficient of the achieved models and parameter F were calculated by multiple regression analysis and 95% statistical significance of the model were assured. Based on outcomes of the model, determination coefficient R2 is varied between 0.89 and 0.93 for raw water, 0,81 and 0.98 for coagulated water.