Fen bilgisi öğretmen adaylarında fotosentez ve bitkilerde solunum konularında görülen kavram yanılgılarının giderilmesinde bilgisayar destekli kavramsal değişim metinlerinin etkisi

Abstract

Bu çalışma, “Bilgisayar Destekli Kavramsal Değişim Metinleri (BDKDM)”nin fen bilgisi öğretmen adaylarında fotosentez ve bitkilerde solunum konularında görülen kavram yanılgılarının giderilmesine ve biyolojiye olan tutumlara etkisini “Kavramsal Değişim Metinleri (KDM)” ile karşılaştırmak amacıyla yapılmıştır. Değişkenler arasındaki sebep-sonuç ilişkileri ve bulguları etkileyen etkenler saptanmaya çalışıldığı için deneysel bir araştırma olan bu çalışmada, önceden oluşturulmuş gruplar, deney I ve deney II grupları olmak üzere rastgele atandığı için, deneysel araştırma yöntemlerinden yarı deneysel model kullanılmıştır. Çalışma, 2009-2010 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı’nın ikinci sınıfında öğrenim gören ve “Genel Biyoloji-I” dersini alan 56 öğretmen adayı ile yapılmıştır. Bu öğretmen adaylarının 27’si deney I grubunu, 29’u deney II grubunu oluşturmaktadır. Çalışma uygulama süreci (3 hafta) ve ön, son ve geciktirilmiş son testlerin uygulanması (3 hafta) olmak üzere 6 hafta sürmüştür. Deney I grubunda 3 hafta süreyle fotosentez ve bitkilerde solunum konuları BDKDM, deney II grubunda ise KDM kullanılarak işlenmiştir. Çalışmada veri toplamak amacıyla, “Fotosentez ve Bitkilerde Solunum Kavram Testi” (FBSKT), “Biyoloji Dersi Tutum Ölçeği” (BDTÖ) ve “Bilimsel Süreç Beceri Testi” (BSBT) kullanılmıştır. Her iki gruba da ön, son ve geciktirilmiş son test olarak FBSKT, ön ve son test olarak BDTÖ uygulanırken, BSBT sadece ön test olarak uygulanmıştır. Verilerin analizinde bağımsız örneklemli t testi ve eşleştirmeli örneklemli t testi kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular, birçok öğretmen adayının bitkilerde gerçekleşen fotosentez ve solunum konularında değişen oranlarda kavram yanılgılarına sahip olduklarını ortaya koymuştur. Bu çalışma, fotosentez ve bitkilerde solunum konuları ile ilgili kavramların öğretmen adayları tarafından anlaşılmasında ve bu konulardaki yanılgıların giderilmesinde, BDKDM’lerin KDM’lere göre daha etkili olduğunu ancak, gerçekleşen kavramsal değişimin kalıcılığının sağlanmasında benzer etkiye sahip olduklarını ortaya çıkarmıştır. Ayrıca, BDKDM’lerin öğretmen adaylarının biyolojiye karşı tutumlarında önemli bir farklılık meydana getirmediğini; ancak KDM’lerin öğretmen adaylarının tutumlarının olumsuz yönde değişmesine neden olduğunu ortaya çıkarmıştır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, kavramsal değişimi gerçekleştirmede etkili olduğu birçok çalışma ile ortaya konan KDM’lerin bilgisayar teknolojisinin sunduğu görsel-işitsel unsurlarla desteklenerek daha etkili hale getirilebileceği ve başka fen alanları ve konularında da BDKM’lerin tasarlanması ve uygulanması önerilmiştir.

The first aim of this study was to compare the effectiveness of “Computer Assisted Conceptual Change Texts” (CACCT) oriented instruction with “Conceptual Change Texts” (CCT) oriented instruction on overcoming prospective teachers’ misconceptions of photosynthesis and respiration in plants and also compare their attitudes toward biology as a school subject. This study was experimental because, it tried to determine cause-effect relationship between variables and to determine the factors which influence the findings. Quasi experimental model was followed because of using the preformed department of the students who designated the experimental I and experimental II groups randomly. The participants of research were 56 pre-service teachers who attended “Biology-I” course taught by the same lecturer in two classrooms at Department of Science Education in Faculty of Education in PAU. This study was carried out during 2009- 2010 autumn semester through a period of six weeks (three weeks for tests application and three weeks for instructional application). Subjects of photosynthesis and respiration in plants were taught with CACCT in experimental group I and it was taught with CCT in experimental group II through a period of three weeks. In the study, to collect data “Photosynthesis and Respiration in Plants Concept Test” (PRPCT), Attitude Scale towards Biology as a School Subject (ASTBASS) and Science Process Skills Test (SPST) were devised. Within these tests, PRPCT was administered before, right after and four month after instruction, ASTBASS was administered before and right after instruction but SPTS was only used before instruction. In analyzing the collected data, independent t test and paired sample t test were used. This study proved that instruction through CACCT is more efficient than CCT in terms of both prospective science teachers’ understanding and overcoming misconceptions of concepts in “photosynthesis and respiration in plants” topics. But, there was no difference between CACCT and CCT in terms of providing permanency of conceptual change. Also, it was elicited that there was no a clear difference between experimental I group’s attitudes toward biology before and after CACCT instruction but, there was a clear difference between experimental II group’s attitudes toward biology before and after CCT in favour of before. Under the light of the findings, conceptual change texts, which are effective materials in overcoming students’ misconceptions that was supported bye the many researchs should be enriched with visual and audial elements and on the other science topics should be designed and applied.