Iribaş deniz kaplumabağalarında (Caretta caretta) bazı kan fizyolojik parametrelerinin incelenmesi

Abstract

İRİBAŞ DENİZ KAPLUMABAĞALARINDA (Caretta caretta) BAZI KAN FİZYOLOJİK PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİ Bu çalışmada, Köyceğiz ? Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde yer alan yuvalama kumsalı ve lagün sistemi ile Deniz Kaplumbağaları Araştırma, Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER)'de bulunan sağlıklı ve yaralı iribaş deniz kaplumbağası (Caretta caretta) kan örnekleri toplanarak fizyolojik özellikleri incelenmiştir. Kanın fizyolojik özellikleri olarak Testosteron (T), Estradiol (E2), Progesteron (Pro) ve Kortikosteron (B) olmak üzere dört steroid hormon ve 28 farklı kan biyokimyasal parametreleri cinsiyet ve sağlık durumlarına göre incelenmiştir. Ayrıca kan hücreleri eritrositler, monositler, lenfositler, heterofiller, eozinofiller, bazofiller ve trombositler görülmüş ve morfometrik olarak incelenmiştir. Örnekler, 2009 ve 2010 yıllarında 23 Caretta caretta ve ilerideki çalışmalara referans oluşturması amacıyla imkânlar dâhilinde 2 Chelonia mydas bireylerinden alınmıştır. Caretta caretta türüne ait örneklerin % 57'si (n=13) Dalyan bölgesinde görülen sağlıklı C. caretta bireylerine, %26'sı (n=6) Dalyan bölgesinde bulunan yaralı C. caretta bireylerine ve %17'si (n=4) Mersin, Antalya/Kemer, Muğla/Fethiye ve Muğla/Bodrum bölgelerinden gelen yaralı bireylere aittir. İki yaralı Chelonia mydas Antalya'nın Belek ve Manavgat bölgelerinden getirilmişlerdir. Hormon analizleri, özellikle sağlık durumuna göre incelendiğinde ilginç sonuçlar vermiştir. Sağlık durumunun özellikle T ve E2 hormonlarının kontrolünde çok büyük öneme sahip olduğu görülmüştür. Yaralı bireylerde E2 ve Pro seviyeleri sağlıklı bireylere göre daha yüksek bulunurken (OrtE2sağlıklı = 127,50 ± 131,20 pg/ml; OrtE2yaralı = 1039 ± 865 pg/ml ve OrtProsağlıklı = 0,499 ± 1,267 ng/ml; OrtProyaralı = 1,44 ± 3,29 ng/ml) T ve B seviyelerinin daha düşük olduğu bulunmuştur (OrtTsağlıklı = 2,53 ± 3,38 ng/ml; OrtTyaralı = 1,06 ± 2,06 ng/ml ve OrtBsağlıklı = 0,780 ± 1,729 ng/ml; OrtByaralı = 0,0566 ± 0,0471 ng/ml). Yaralı bireylerde cinsiyet gözetmeksizin E2 seviyeleri çok yüksek görülmüştür. Ayrıca T seviyeleri açısından dişiler ve erkekler arasında önemli bir fark yoktur. Sadece sağlıklı bireyler ile yapılan karşılaştırmada ise erkek ve ergin öncesi bireyler istatistiksel olarak yeterli büyüklüğe ulaşmasa da ortalama değerler açısından bakıldığında erkek T seviyelerinin dişilere göre oldukça yüksek olduğu görülmektedir (OrtTerkek = 4,86 ng/ml; OrtTdişi = 1,84 ng/ml). Yaralı bireylerde hormon seviyeleri bakımından erkek ve dişiler arasında istatistiksel bir fark bulunamadığı için yaralı bireyler kullanılarak plazma hormon seviyelerine dayalı cinsiyet tahmini yapılmasının uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Bununla beraber yaralılarda T öncülü Pro seviyesinin ve yine T ürünü E2 seviyeleri yüksek bulunurken T seviyeleri daha düşük olması, yaralı bireylerin iyileşme sürecinde E2 seviyelerini yükseltmek suretiyle fizyolojik cevap verebileceklerini akla getirmektedir. Yuvalayan dişilerin fazla olduğu sağlıklı grupta ise B seviyelerinin daha yüksek olması, yumurta üretimi için gereken yağların mobilize olması ve karada kalma süresinin artışıyla beraber oluşan çevresel stresin etkisinin B kontrolünde etkili olabileceğini düşündürmüştür. Biyokimya analiz sonuçları cinsiyet, erginlik ve sağlık durumuna göre incelendiğinde farklı sonuçlar gözlenmiştir. Cinsiyete göre plazma biyokimyası parametrelerine bakıldığında trigliserid (Trig), kolesterol (Chol), üre, kreatinin, laktat dehidrogenaz (LDH), potasyum (K), Fosfor (P) ve magnezyum (Mg) seviyeleri farklılık göstermiştir. Özellikle Chol ve Trig seviyelerine bakıldığında yuvalayan dişilerin ağırlıkta olduğu dişi grubunda yüksek sonuçlar görülmektedir (OrtTrigdişi = 259,8 ± 144,1 mg/dl; OrtTrigerkek = 95,5 ± 60,9 mg/dl; OrtTrigergin öncesi = 32,75 ± 8,14 mg /dl ve OrtCholdişi = 280,5 ± 112,2 mg/dl; OrtCholerkek = 136,4 ±40,2 mg/dl; OrtCholergin öncesi = 102,7 ± 21,8 mg /dl). Akdeniz'de beslenme/kışlama alanlarında yapılan çalışmalarda çok daha düşük bulunan Chol ve Trig seviyeleri, dönemsel ve coğrafi olarak kan parametrelerinin farklılık gösterdiğini desteklemektedir. Dişilerde görülen oldukça yüksek LDH seviyesi (OrtLDHdişi = 51,8 ± 67,1 U/L; OrtLDHerkek = 9,86 ±12,25 U/L; OrtLDHergin öncesi = 5,75 ± 8,02 U/L), örnek alınan dişilerin büyük kısmının yuvalamak için karada fazlaca kas aktivitesi yapan ve fazla enerjiye ihtiyaç duyan bireylerden örnek alındığı göz önünde tutulursa artan fiziksel aktiviteye bağlı olarak LDH seviyelerinde artış olduğu söylenebilir. Yine K seviyesinin yuvalayan dişilerde artan fiziksel aktiviteye bağlı olarak yükseldiği söylenebilir (OrtKdişi = 4,556 ± 0,807 mmol/l; OrtKerkek = 3,799 ±0,769 mmol/l; OrtKergin öncesi = 3,770 ±0,591 mmol/l). Üre dışındaki tüm parametreler yuvalayan dişilerde artan aktiviteyle beraber arttığı düşünülmektedir. Sağlık durumuna göre plazma biyokimya parametrelerinde demir (Fe), sodyum (Na), potasyum (K), klor (Cl) ve magnezyum (Mg) seviyelerinin yaralı bireylerde oldukça düştüğü görülmektedir. Fe eksikliği yaralılarda kan kaybı ve beslenme yetersizliğini işaret ederken Na, K, Cl ve Mg seviyelerinde görülen düşük seviyeler, yaralı bireylerin homeostazı sağlamakta güçlük çektiği ve yaralı kaplumbağaların elektrolit ve mineral dengesinin sağlanması için dışarıdan takviye yapılması gerekliliğini ortaya koymuştur. Kan hücreleri incelendiğinde daha önce sürüngenler ve deniz kaplumbağaları için tanımı yapılmış eritrosit, monosit, eozinofil, heterofil, bazofil, lenfosit ve trombositleri gözlemek ve morfolojik tanımlarını yapmak hem Caretta caretta hem de Chelonia mydas türleri için mümkün olmuştur. Kan sayımları yapılan üç sağlıklı üç yaralı bireyde ise yaralılar için beyaz küre (WBC) sayısında artış görülmüştür (Ort WBCsağlıklı = 10,93 K/µL, OrtWBCyaralı = 22,1 K/µL). Nesilleri tehlike altında olan deniz kaplumbağalarının ergin öncesi dönemlere ait bireylerinin cinsiyet oranlarının tespit edilebilmesi ve yaralı kaplumbağaların tedavilerinin daha etkin şekilde yapılabilmesi için fizyolojik kan parametrelerinin araştırılması büyük önem taşımaktadır. Türkiye'de daha önce çalışma yapılmamış bu konu üzerinde elde ettiğimiz sonuçlar, yaralı bireylerin tedavileri ve ileride yapılacak çalışmalar için referans değerler olarak önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Caretta caretta, Chelonia mydas, Kan Fizyolojisi, Testosteron, Estradiol, Progesteron, Kortikosteron, Kan Biyokimyası Parametreleri, Kan Hücreleri.

INVESTIGATION OF THE SOME BLOOD PHYSIOLOGICAL PARAMETERS IN LOGGERHEAD SEA TURTLES (Caretta caretta) We investigated physiologic blood parameters of healthy loggerhead turtles (Caretta caretta) caught from İztuzu nesting beach and lagoons of Köyceğiz ? Dalyan Special Protection Area and injured loggerhead turtles brought to the Sea Turtle Research, Rescue and Rehabilitation Center (DEKAMER). Steroids hormones Testosterone (T), Estradiol (E2), Progesterone (Pro) and Corticosterone (B) and 28 biochemical blood parameter were investigated according to sex, maturity and health condition. Blood cells erythrosytes, monocytes, lymphocytes, heterophiles, eosinophils, basophiles and thrombocytes were also identified as morphologically. Samples collected from 23 Caretta caretta and two Chelonia mydas individuals in 2009 and 2010. Chelonia mydas samples were analysed to have reference values for further invastigations. Of these 23 C. caretta samples 57% (n=13) were healthy turtles from Dalyan region, 26% (n=6) were injured turtles from Dalyan region and 17% (n=4) were injured turtles brought to DEKAMER from Mersin, Antalya/Kemer, Muğla/Fethiye ve Muğla/Bodrum. Two injured C. mydas were brought from Belek and Manavgat regions in Antalya. Hormone levels of turtles were affected by health condition. We found that T and E2 levels were important according to health condition. Plasma E2 and Pro levels were found higher (meanE2healthy = 127,50 ± 131,20 pg/ml; meanE2injured = 1039 ± 865 pg/ml and meanProhealthy = 0,499 ± 1,267 ng/ml; meanProinjured = 1,44 ± 3,29 ng/ml), T and B levels were found lower (meanThealthy = 2,53 ± 3,38 ng/ml; meanTinjured = 1,06 ± 2,06 ng/ml and meanBhealthy = 0,78 ± 1,73 ng/ml; meanBinjured = 0,057 ± 0,047 ng/ml) in injured turtles. E2 levels were found dramatically high in injured turtles in both sexes and maturity conditions. There were no significant differences in T levels among sexes when injured turtles included for statistical analysis. Thus, hormone levels of injured turtles were excluded from statistical analysis and only healthy turtles? hormone levels were evaluated. Healthy male and subadult turtles are not providing enough sample size for statistical analysis but mean plasma T levels were higher in male turtles (meanTmale = 4,86 ng/ml; meanTfemale = 1,84 ng/ml). Based on the results of this study, no significant differences were found between male and female individuals among the injured turtles. Thus, we can claim that injured turtles are not showing appropriate models for sex ratio studies and should be excluded from sex ratio estimation studies. Nevertheless, T precursor Pro levels and T product E2 were higher while plasma T levels were considerably low in injured turtles. It is thought that elevated E2 levels in injured turtles might be a physiological response to injury. B levels are higher in healthy turtles. Having a large proportion of nesting female turtles in healthy turtles group, thigh B levels can be related to mobilization of lipid, carbonhydrate and protein reserves during ovarian development and yolk deposition. Environmental stressors can also affect plasma B levels of nesting females due to spending time on the land. Biochemical analysis results were investigated according to turtles? sex, maturity and health condition respectively. Sex affects plasma concentration of cholesterol (Chol), triglyseride (Trig), urea, creatinine, lactate dehydrogenase (LDH), potassium (K), phosphorous (P) and magnesium (Mg). Plasma Chol and Trig levels were considerably high in healthy group of turtles which has a large proportion of nesting females (meanTrigfemale = 259,8 ± 144,1 mg/dl; meanTrigmale = 95,5 ± 60,9 mg/dl; meanTrigsubadult = 32,75 ± 8,14 mg /dl and meanCholfemale = 280,5 ± 112,2 mg/dl; meanCholmale = 136,4 ±40,2 mg/dl; meanCholsubadult = 102,7 ± 21,8 mg /dl). Recent studies showed that foraging turtles in Mediterranean has very low Chol and Trig levels. In comparison, high Chol and Trig levels of nesting females and low levels of foraging turtles support the hypothesis of geographic location and season affect plasma concentration of biochemical blood parameters. Females have considerably high LDH levels (meanLDHfemale = 51,8 ± 67,1 U/L; meanLDHmale = 9,86 ±12,25 U/L; meanLDHsubadult = 5,75 ± 8,02 U/L). Nesting requires more energy and muscle activity on land. LDH levels might be altered due to high physical activity. K levels were also high in females (meanKfemale = 4,56 ± 0,81 mmol/l; meanKmale = 3,78 ± 0,77 mmol/l; meanKsubadult = 3,77 ± 0,59 mmol/l) which may be resulted after high nesting effort on land. Urea levels were lowest in female turtles (meanUreafemale = 64,5 ± 81,9 mg/dl; meanUreamale = 188,2 ± 61,4 mg/dl; meanUreasubadult = 141,1 ± 67,2 mg /dl). All altered plasma biochemical values except urea can be explained by increasing physical effort due to nesting of female C. caretta. Health condition alters plasma levels of iron (Fe), sodium (Na), potassium (K), chloride (Cl) and magnesium (Mg). All parameters were found very low in injured turtles. While low Fe levels indicates blood loss and feeding deficiency, low Na, K, Cl and Mg levels indicates lack of physiological control of homeostasis in injured turtles. Blood cells were also investigated and erythrosytes, monocytes, lymphocytes, heterophiles, eosinophils, basophiles and thrombocytes were seen and identified as morphologically for both C. caretta and C. mydas species. Haematological blood cell counts were investigated for six C. caretta (n=3injured, n=3healthy). Increased white blood cell (WBC) counts were noticed in injured turtles (mean WBChealthy = 10,93 K/µL, meanWBCinjured = 22,1 K/µL). Sample size was very low to assess reference value but might help for future studies. Physiological blood parameters have a big importance to determine the sex ratio of wild sub-adult sea turtles and to understand sea turtle physiology. Physiological researches are also important to determine more effective medical treatment of injured sea turtles. Results of this study can be used for injured sea turtles? medical treatment and include reference values for future studies. Key Words: Caretta caretta, Chelonia mydas, Blood Physiology, Testosterone, Estradiol, Progesterone, Corticosterone, Biochemical Blood Parameters, Blood Cells.