PTT ve PBT lifli kumaşların boyanma ve haslık özelliklerinin karşılaştırılması

Abstract

Poli(trimetilen tereftalat) (PTT), dikkat çekici özelliklere sahip olup aromatik poliester sınıfına ait bir materyaldir. PTT materyali ilk üretildiği yıllarda yüksek hammadde maliyetleri yüzünden fazla ilgi görmemiş ancak hammadde maliyetlerinin düşürülmesi ile PTT materyalinin sahip olduğu üstün özellikler tekrar gündeme gelmiştir. PTT materyali düşük sıcaklıklarda boyanabilme ve yüksek elastikiyet gibi özelliklere sahiptir. PTT, sahip olduğu üstün özellikler sayesinde tekstil endüstrisinde öncelikle halı üretiminde ve diğer birçok tekstil uygulamasında kullanılmaya başlanmıştır. Düşük camlaşma sıcaklığı (Tg) sayesinde kaynama sıcaklığında ve atmosferik basınç altında, carrier gibi yardımcı maddelere ihtiyaç duyulmadan kolaylıkla boyanabilmektedir. PTT lifleri düşük Tg sıcaklığı değerlerine rağmen iyi haslık değerleri sergileyebilmektedir. Poli(bütilen tereftalat) (PBT), yarı aromatik poliester sınıfına ait bir materyaldir. PBT materyali, PTT gibi düşük sıcaklıklarda boyanabilme ve iyi elastikiyet gibi özellikleri sayesinde tekstil endüstrisinde öncelikle halı üretiminde ve diğer birçok tekstil uygulamasında kullanılmaktadır. Bu çalışmada, atmosferik şartlar altında kolayca boyanabilen ve elastikiyetleri ile ön plana çıkan PTT ve PBT liflerinin konvansiyonel ve yeni metodlar kullanılarak boyanmaları incelenmiştir. Boyamalarda, konvansiyonel yöntemler yanında ultrasonik enerji ve mikrodalga enerjisi kullanımı da incelenmiştir. Bu yöntemlerin kumaşların mukavemet ve elastikiyetine etkileri de incelenmiştir. Tüm boyamalardan elde edilen renk, haslık, mukavemet ve elastikiyet değerleri karşılaştırılmıştır. Her iki lif için yapılan tüm boyamalarda, en iyi renk verimi ve boya alımı değerlerine konvensiyonel ve ultrasonik homojenizer destekli boyamalarda ulaşılmıştır. Gerçekleştirilen bütün konvensiyonel ve ultrasonik homojenizer destekli boyama işlemlerinin PTT ve PBT lifli kumaşların mukavemet ve elastikiyet performansları üzerinde olumsuz bir etkisi olmadığı gözlemlenmiştir.

Poly(trimethylene terephtalate) (PTT) is an aromatic polyester which has remarkable properties. In the first years of PTT production, PTT material could not capture expected attention due to its high raw material costs. However, after the reduction on raw material costs, PTT production has increased due to its superior material properties. PTT can be dyed easily at low temperatures and it has high elasticity properties. Due to its superior properties, PTT primarily began to be used in carpet production, and also in many other textile applications. Poly (trimethilene terephtalate) (PTT), which is an elastic aromatic polyester, can be dyed with disperse dyes at atmospheric conditions without the need of carriers due to its low glass transition temperature (Tg). PTT fibers can exhibit good fastness properties in spite of its low Tg. PBT(Poly (buthylene terephtalate)) is an (semi) aromatic polyester. Due to their high elasticity property and ease of dyeing at lower temperatures, PBT fibers are started to be used popularly in the textile industry, especially in carpet manufacture and in many other textile applications. In this study, dyeing of easy dyeable and elastic PTT and PBT fabrics with conventional and new techniques were investigated. In dyeing process, ultrasonic energy and microwave energy were used as new techniques. Elasticity and tenacity properties of dyed PTT and PBT fabrics were also investigated. Color strength, fastness, elasticity and tenacity properties of all dyed PTT and PBT fabrics were compared. All dyeing conditions studied, optimal color strength and exhaustion values were reached via conventional and ultrasonic homogenizer supported dyeings for both fibres. conventional and ultrasonic homogenizer supported dyeings studied did not led to adverse impact on fibres elaticity and tenacity performance.