Türkiye'nin bazı göllerinde subfosil chironomidae-sıcaklık ilişkisi kullanılarak transfer fonksiyon modelinin geliştirilmesi

Abstract

Bu tez çalışması kapsamında, ülkemizde bulunan 41 gölden yüzey sediment örnekleri toplanmış ve subfosil chironomid (Insecta: Diptera) kafa kapsülleri, yaz dönemi hava (Temmuz ayı) ve su yüzey sıcaklığı ile ilgili tahmin modellerinde kullanılmıştır. Göllerin rakımı, deniz seviyesi ile 2315 metre arasında dağılım göstermektedir. Subfosil kafa kapsül örnekleri için göllerin belirlenen en derin noktalarından Kajak Karotiyer kullanılarak sediment örnekleri toplanmıştır. Sediment örneklerinden tespit edilen chironomid kafa kapsülleri, standardizasyonu sağlamak için Paleoarktik subfosil larva koleksiyonlarına bakılarak teşhis edilmiştir. Çalışma sonucunda 80 farklı taksona ait toplam 3967 adet subfosil kafa kapsülü tespit edilmiştir. Buna göre, Tanypodinae altailesine ait 13 takson, Chironomini tribusuna ait 27 takson, Tanytarsini tribusuna ait 12 takson, Orthocladinae altailesine ait 27 takson, Diamesinae altailesine ait 1 takson teşhis edilmiştir. Elde edilen veriler üzerinde, veriye bağlı eksen uzunluklarını hesaplamak için Detrended Correspondence Analizi (DCA) uygulanmıştır. Ayrıca çevresel parametreler ile türler arasındaki ilişkiyi açıklayabilmek için çeşitli unimodal (CCA), lineer indirekt (PCA) ve lineer direkt (RDA) ordinasyon analiz teknikleri kullanılmıştır. Türlerin, çevresel parametrelere karşı optimum toleransları Weighted Averaging-Partial Least Squares (WA-PLS) analizi kullanılarak hesaplanmıştır. Transfer fonksiyon sonucu, su yüzey sıcaklığı tahmin modeli için RMSE = 3,37 ve r 2 = 0,67, hava sıcaklığı (Temmuz ayı) tahmin modeli için RMSE = 2,14 ve r2 = 0,74 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlar, Chironomidae kafa kapsüllerinin ülkemizde de geçmiş döneme ait sıcaklık yapılandırmalarında kullanılabilirliğini göstererek, ülkemizde yapılan bu tip çalışmalara yeni bir alternatif sunmuştur. Bu çalışma ülkemizde bir ilk olma özelliği taşımaktadır.

In this study, surface sediment recovered from 41 lakes in Turkey was analysed for subfossil chironomid (Insecta: Diptera) remains and incorporated in a chironomid-based inference model for summer (July) surface water and air temperature. Altitude varies between sea level and 2315 meter among the lakes. Kajak gravity corer was used to take surface samples from the deepest location in the lake for the training set. To standardise the taxonomic approach, all chironomid samples taken from the Turkish lakes have been compared with the European subfossil larvae collections. In total 80 taxa were collected from 3967 subfosil chironomid head capsules, respectively Tanypodinae (13), Chironominae (27), Tanytarsini (12), Orthocladinae (27) and Diamesinae (1). Detrended correspondence analysis (DCA) of the assemblage data were performed to identify outlying samples. Several ordination analysis techniques (Canonical Correspondence Analysis, Principal Component Analysis and Redundancy Analysis) were used to examine the distribution of chironomid taxa among the lakes and to relate their distributions to measured environmental variables in the dataset. Weighted Averaging-Partial Least Squares (WA-PLS) were used to assess the transfer function performance. The statistics of the inference model for summer surface water temperature were analysed as RMSE = 3.37 and r2 = 0.67 and July air temperature were analysed as RMSE = 2.14 and r2 = 0.74. This study is innovative as the first Turkish chironomid-based temperature calibration set and this will offer much potential for work on temperature reconstructions in Turkey.