Şehzâde Mehmed Türbesi tezyinatı

Abstract

Kanunî Sultan Süleyman’ın genç yaşta vefat eden oğlu Şehzâde Mehmed için inşa ettirdiği Şehzâde Mehmed Külliyesi, bir şehzâde için mimarî âdâb kodlarının aşıldığı örneklerden biridir. Külliye elemanlarından caminin, çift şerefeli iki minareye sahip olması ve dört yarım kubbeyle genişletilmiş harim bölümüyle selâtin camisi özelliği göstermektedir. Şehzâde Mehmed Külliyesi’nde mimarî âdâb kodlarının gözardı edilmesi, Kanunî Sultan Süleyman’ın Şehzâde Mehmed’i veliaht olarak görmesinin etkisi büyüktür. Külliye inşası için de yer olarak, yeniçeri koğuşlarının bulunduğu Eskiodalar’ın tercih edilmesi, zamanın koşulları içerisinde yaşanan olaylara binaen, yeniçerilere karşı mesaj niteliğindedir. Külliyenin ise asıl var olma nedeni Şehzâde Mehmed Türbesi’dir. Şehzâde Mehmed Türbesi’nde eski dönemlerden beri uygulanan sekizgen plân uygulanmıştır. Mimarî açıdan bir yenilik getirmeyen türbe, süsleme açısından eski ile yeniyi harmanlayan ve kendisinden sonra inşa edilecek türbelerin süslemesine öncülük edecek ekole sahiptir. Tezyinatta kullanılan motiflerden ve yazı programı için seçilen âyet ve hadislerden, türbenin çini, taş, ahşap, kalemişi, maden, alçı süsleme ve yazı programının belirli bir program dâhilinde düzenlendiği anlaşılmaktadır. Bu süsleme düzeni çeşitli malzeme ve tekniklerle uygulanmıştır. “Şehzâde Mehmed Türbesi Tezyinatı” adlı tezimizde Şehzâde Mehmed Türbesi hakkında yapılmış eski yayınlar da baz alınarak, daha önce yayınlarda üzerinde durulmayan ayrıntıların en ince detaylarına kadar inilerek, benzer türbelerle karşılaştırılması ve değerlendirilmesi yapılmış, mimarî ve süsleme bakımından tek başlık altında toplanan monografik bir eser ortaya çıkarılmıştır.

Sultan’s son Mehmed social complex, which Süleyman the magnificent made it built for his son dying at a young age, is one of the examples for a Sultan’s son to have gone further from architectural respect codes. The mosques with double şerefe two minarets, four half domes and expandad harim section show the feature of Selatin ones. Ignoring the architectural respect codes resulted from the fact that Suleyman the magnificent considered the son Mehmed as heir to the throne. The preference of old chambers, including janissary wards, as a place of social complex building is a message against the janissary if considered the conditions at that time. However, the main reason fort he existence of complex is the tomb of Sutan’s son Mehmed. In Sutan’s son Mehmed tomb, a kind of octagon plan was applied, which had been valid for a long time. In terms of architecture, the tomb brought no new currents, but, it has a style of blending old with new and a Pioneer fort he tombs to be built in the future. It is understood that the tiles, stone, wooden, penware, mining, gypsum decorations were arranged according to a fixed program when considering the ornaments in decoration and verses, hadiths chosen fort he writing program. This decoration style was performed with various tools and tecniques. In our “The Ornaments of Prince Mehmed Tomb” thesis, a monographic work was produced, which put the architectural and ornamental evoluation under one title, by having inspired from the sources about the relevant tomb, comparing and contrasting it to similar ones and stressing the details having been overlooked before.