Sosyal bilgiler dersinin Toulmin Tartışma Modeli’ne dayalı öğretimi

Abstract

Nitelikli insan gücünün yetiştirilmesinde sorgulama, araştırma, özgüven duyma, eleştirel beceri, saygı-hoşgörü kazanma gibi birçok becerinin kazanımı eğitim ortamında tartışmanın kullanılmasını da beraberinde getirmiştir. Tartışmanın yapısı ve gelişimi Aristo ile başlamış, Toulmin’in Tartışma Modeli’yle birlikte yeni bir anlayış ve nitelik kazanmıştır. Toulmin’in geliştirdiği Tartışma Modeli öğretim sürecinde de yerini almıştır. Fen bilimleri ve matematik alanında yoğun olarak kullanılan modelin, sosyal bilimlerdeki araştırmalarda daha az bir oranda yer aldığı görülmüştür. Çalışmanın amacını; ilkokul dördüncü sınıflarda Sosyal Bilgiler dersi öğrenme-öğretme sürecinde Toulmin Tartışma Modeline dayalı uygulamaların nasıl yürütüldüğünün incelenmesi oluşturmuştur. Çalışmada nitel paradigmadaki durum çalışması türlerinden etnografik durum çalışması benimsenmiştir. Araştırmada sosyo-ekonomik düzey bakımından farklı olan üç ilkokulun dördüncü sınıfları çalışma grupları olarak ele alınmıştır. Çalışmada veri toplama araçları olarak; öğretmen ve öğrenciler için kişisel bilgi formu, gözlem formu, uygulama öncesi- süresi ve sonrasına dayalı öğretmen görüşleri, uygulama sürecine dayalı öğrenci günlükleri kullanılmıştır. Çalışma sonuçları, uygulama sürecinin yürütüldüğü üç farklı ilkokuldaki öğretmen ve öğrenci görüşleri, gözlem notlarından yola çıkılarak değerlendirilmiştir. Sosyo-ekonomik düzey bakımından üst- orta ve alt düzeyde görev yapan her üç öğretmende uygulama öncesinde Toulmin Tartışma Modeli ile ilgili daha önceden bir bilgilerinin olmadığını, sınıflarında tartışma tekniklerine dayalı münazarayı, paneli ve soru-cevap yöntemlerini kullandıklarını belirtmiştir. Öğretmenler, Toulmin Tartışma Modeliile ilgili bilgilendirildikten sonra modelin sınıfları için uygulanabilir olduğunu, modeli yürütürken öğrenci kazanımı ve ön bilgilerine önem vereceklerini söylemiştir. Üst ve orta sosyo-ekonomik düzeyde yer alan Gökyüzü ve Yıldız İlkokulu öğrencilerinin uygulamalarda araştırma ve sorgulama sürecine aktif katıldığı, derse ilgi, motivasyon ve özgüvenlerinin yüksek düzeyde olduğu, tartışma seviyelerinin yükseldiği, birbirlerine saygı ve anlayış gösterdikleri gözlenmiş ve bu durum sınıf öğretmenleri tarafından da vurgulanmıştır. Sınıf atmosferi bakımından; üst ve orta sosyo-ekonomik düzeyde yer alan okulların olumlu ve demokratik bir yapıya sahip olduğu görülmüştür. Alt sosyo-ekonomik düzeyde yer alan Bulut İlkokulu uygulamalarının daha dar bir çerçevede gerçekleştiği, öğrencilerin tartışma seviyeleri bakımından alt seviye gruplarından ifadeler sundukları, derslere katılım, ilgi ve dikkatin, kendini ifade etme, araştırma ve sorgulama sürecinin diğer okullara göre daha sınırlı bir düzeyde kaldığı gözlenmiştir. Her üç öğretmende yazılı sınavların, yeni üniteye başlamanın, okul gezileri ve yılsonu okul görevlerinin modeli uygularken verimi azalttığını belirtmiştir. Öğretmenler modelin Sosyal Bilgiler dersinde uygulandığını, ilkokul düzeyindeki diğer derslerde de uygulanabileceğini, aynı zamanda günlük yaşamada aktarılabileceğini ifade etmiştir.

The acquisition of many skills such as questioning, research, self-esteem, critical skill, respect and tolerance in the training of qualified human power brought with it the use of debate in the educational environment. The structure and development of the debate, beginning with Aristotle, has gained a new understanding and character with Toulmin's Discussion Model. The Discussion Model developed by Toulmin has also taken part in the teaching process. The model, which is used intensively in the fields of science and mathematics, has been found to take place in a lesser extent in researches in social sciences. The aim of the study was to examine how the practices based on the Toulmin Discussion Model were conducted in the social studies class teaching-learning process in elementary school 4th grade. Ethnographic case studies have been adopted from the types of case studies in the qualitative paradigm in the study. The fourth grade of three primary schools which differ in terms of socio-economic level in the study were considered as working groups. As data collection tools in the study; personal information form for teachers and students, observation form, teacher opinions based on the pre- and post-application and post-application, and student logs based on the application process were used. The results of the study were evaluated by observing notes from teachers and students in three primary schools where the application process was carried out. All three teachers working at upper-middle and lower levels of socio-economic level stated that they did not have previous knowledge about Toulmin Discussion Model beforehand and they used discussion, panel and question-answer methods based on discussion techniques in their class. After informing the Toulmin Discussion Model, the teachers said that the model would be applicable to the classes, and that they would attach importance to student achievement and preliminary knowledge when conducting the model. It has been observed that the students of Gökyüz and Yıldız Primary School, who are in the upper and middle socio-economic level, actively participate in the research and inquiry process, have a high level of interest, motivation and self-confidence in the course, raised the level of discussion, showed respect and understanding to each other and this was also emphasized by the class teachers. In terms of class atmosphere; schools in upper and middle socio-economic level have a positive and democratic structure. It has been observed that the Bulut Primary School practices in the lower socio-economic level are carried out in a narrower frame, the students speak in lower level groups in terms of the discussion levels, the participation in classes, interest and attention, self-expression, research and questioning period are more limited than in other schools. All three teachers have stated that written exams, starting a new unit, school trips and year-end school duties reduce efficiency when applying the model. Teachers stated that the model was applied in the Social Studies Course, that it could be applied in other lessons at primary school level, and that it could also be transferred in everyday life.