II. Abdülhamit dönemi Osmanlı Devleti’nde engelliler ve engelli politikaları

Abstract

Bu çalışma, insanlığın ortaya çıkmasıyla başlayan engellilik olgusunun tarihi gelişimi ve özelikle Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde Osmanlı Devleti’nde yaşayan engellilerin durumunu anlamak amacıyla yapılmıştır. Doğu ve Batı toplumlarında engellilerin yaşayışları, ilahi dinlerin engellilere bakışı ve tıp alanında yaşanan gelişmelerin onların hayatında bıraktığı tesirler incelenmiştir. Osmanlı Devleti’nde sağır ve dilsiz olarak dünyaya gelenler sarayda istihdam edilmişlerdir. Çok çeşitli görevler icra eden ve zaman içerisinde siyasi güçlerinin artması nedeniyle sayıları azaltılmış olmasına rağmen, bu zümre devletin yıkılışına kadar saraydaki varlığını sürdürmüştür. Savaş, hastalık, iş kazası ve yaşlılık gibi sonradan ortaya çıkan nedenler neticesinde, Osmanlı Devleti’nde engelli sayısında artış yaşanmıştır. Devlet, bir yandan siyasi sorunlar ile mücadele ederken bir yandan da bu durumdaki vatandaşları için sosyal politikalar üretmeye çalışmıştır. II. Abdülhamid, toplumdaki kimsesiz, yaşlı ve engelliler için yapılan bütün yardım faaliyetlerinde öncü rol oynamıştır. Maddi yardımların yanı sıra onların barınma ihtiyaçlarını gidermek için yeni müesseseler tesis etmiştir. II. Abdülhamid’in öncülük ettiği bir diğer faaliyet ise 1889’da kurulmuş olan Sağır ve Dilsiz Mektebi’dir. Yaklaşık 2 yıl sonra görme engelli çocuklar da bu programa dâhil edilmişlerdir. Sağır, Dilsiz ve A’ma Mektebi, Osmanlı Devleti’nde engelli çocukların eğitimi konusunda atılan ilk adım olması nedeniyle son derece önemlidir. Okulun açılışından itibaren yaşadığı sıkıntılar, idareci ve öğretmenlerin hayatları ile çocukların durumu hakkında bilgi verilmiştir.

This study aims to understand the historical development of the phenomenon of disability starting with the emergence of mankind and especially to understand the condition of the disabled people living in the Ottoman Empire during the period of Abdülhamid II. Besides, the study examines the way of livings of disabled people in the Eastern and Western Societies, the view of the divine religions of them, and the effects of the developments in the field of medicine that left influences in their life. Those who came to the world as deaf and mute in the Ottoman Empire were employed in the palace. Despite the fact that they had carried out a great variety of tasks and their numbers had been reduced due to their increased political power over time, this coterie kept its existence until the collapse of the state. The number of people with disabilities increased as a result of subsequent reasons such as war, sickness, work accidents and senility in the Ottoman State. While struggling with political problems on the one hand, the state tried to produce social policies for its citizens on the other hand. Abdülhamid II had played a pioneering role in whole aid activities for orphans, elderly and disabled people in the society. In addition to financial support, he had established new institutions to meet their needs for housing. The Deaf and Mute School which was founded in 1889 was another activity initiated by Abdülhamid II. Visually challenged children were included in this program approximately 2 years later. The School for Deaf, Mute and Blind is highly important because it was the first step in the education of children with disabilities in the Ottoman Empire. The study also treats the problems that the school had from its inauguration, the lives of the instructors and administrators along with the conditions of the students.