Laodikeia’nın geç antik çağ yerel üretim kırmızı astarlı seramikleri

Abstract

Laodikeia’da, 2002 yılında başlayan ve günümüzde de devam eden arkeolojik kazılarla, kentin özellikle Geç Antik Çağ’a ait yapıları ortaya çıkarılmıştır. Kazılan alanlar arasında, Laodikeia’nın önemli kamusal ve dinsel yapıları, caddeleri, sokakları, kentin ana giriş kapıları, savunma yapıları, dükkânları ile yönetici ve sivil konut yapıları sayılabilir. Ayrıca kentin kurulduğu yükseltinin etrafına yayılan nekropol alanlarındaki Geç Antik Çağ’a ait atölyelerin de bir kısmı açığa çıkarılmıştır. MS 4. yy'ın başı - MS 7. yy'ın başı arasındaki bir dönemde gerçekleşen tarihsel olaylar silsilesinde, bölgede meydana gelen depremler, Hristiyanlığın kabulüyle birlikte paganizmin sona ermesi, Sasani ve Arap akınları sayılabilir. Bu olaylar, sosyo-ekonomik, sosyo-politik ve sosyo-kültürel anlamlarda, Laodikeia’nın kent hayatının şekillenmesinde oldukça etkili olmuştur. Çalışmanın ana konusunu oluşturan Laodikeia’nın Geç Antik Çağ yerel üretim kırmızı astarlı seramikleri, söz konusu dönemler arasında, ithal seramiklere alternatif olarak üretilen yeni bir kap grubudur. İthal seramiklerden gerek hamur gerekse astar özellikleriyle hemen ayırt edilebilen bu tür seramiklerin, tespit edilen kendine özgü formları ve bezeme anlayışı da farklıların belirlenmesinde önemli bir kriter olmuştur. Yapılan tipoloji çalışması sonucu yerel üretime yönelik 82 ana form ile bunların alt tipleri, yapım teknikleri ve bezeme çeşitleri ortaya çıkarılmıştır. Yapıların stratigrafik sonuçları dikkate alınarak, hangi formun ne zaman ortaya çıktığı, popülaritesinin hangi dönemlerde arttığı ve üretiminin ne zaman sona erdiği gibi sorular büyük oranda cevaplanmıştır. Çalışmanın bilimsel önemini desteklemek için arkeometrik analizlere de başvurulmuştur. Yerel ve ithal seramik gruplarından örneklerin kil analizleri yapılmıştır. Ayrıca Laodikeia’daki seramik üretiminin sürekliliğini anlayabilmek amacıyla Hellenistik Dönem ile Demir Çağı’nı tanımlayan seramiklerin de analizine başvurulmuştur.

Ongoing archaeological excavations that started in 2002 in Laodikeia have unearthed important remains of Late Antiquity. Important public and religious buildings, roads, streets, city gates, defensive structures, shops and houses are among these remains. Some workshop areas dating to the same period have also been excavated close to necropoleis surrounding the high natural platform upon which the city was founded. Main historical events of the region during the period from 4th to 7th c. AD were; some major earthquakes, end of paganism due to the spread of Christianity and military attacks by Sassanid’s and Arabs. These events played a major role in economic, political and cultural characteristics of Laodikeia during Late Antiquity. Late Antique Local Pottery of Laodikeia which is the main subject of this study is composed of a group locally produced as an alternative to imported wares. This ware which can easily be distinguished from its imported counterparts by its texture and slip has its own shape and decoration repertory. The typological study revealed 82 main shapes and several sub-shapes alongside different manufacturing and decoration techniques. Considering the stratigraphy of the architectural structures that this pottery is attached to, this study claimed the first and last appearance of some specific shapes, as well as the period when the popularity increased. Clay analysis on local and import pottery of Late Antiquity as well as on local wares of Iron Age and Hellenistic pottery have been done to obtain supplementary archaeometric data to support the results of the study.