Türkiye'de faaliyet gösteren bankaların sağladığı kredilerin yapısı, dağılımı ve karlılığa etkisi

Abstract

Bankalar, çeşitli yollardan topladıkları fonları, belirli kurallar çerçevesinde ihtiyaç sahiplerine, belirlenen kredi sınırları içinde borç verirler ya da itibarlarını ortaya koyarak müşterileri lehine taahhüt ve garantilerde bulunurlar. Kullanıcının kimliğine, kullanım süresine, hesaplama yöntemine göre sınıflandırılan krediler, operasyonel işlemlerden sağlanan gelirleri de bulunan bankaların en önemli gelir kaynağını oluşturmaktadır. Finansal sistemin temel taşı olan bankaların faaliyetlerinin devamlılığı için ise kar elde etmeleri gerekmektedir. Yurt içinde mevduat başta olmak üzere yurt içinde ve dışında çeşitli kanallardan kaynak sağlayan bankalar, sağladığı kaynakların maliyetlerini karşılamanın yanı sıra belirli bir faiz oranından kredi vermeleri gerekir ki kaynak maliyetini karşılamakla birlikte sabit ve değişken maliyetlerini de karşılayıp kar elde etsinler. Ayrıca geri ödemesi olmayan krediler için oluşan zararı da karşılasınlar. Bahsedilen asli görevlerinin yanı sıra ekonominin geleceği, derinleşmesi, iktisadi ve ticari faaliyetlerin hızla artması ve çeşitlenmesi, üreticilerin, tüccarların, sanayicilerin yatırım ve işletme maliyetlerini finanse etmelerine destek olmaları açılarından bankaların sorunsuz şekilde faaliyetlerine devam etmeleri gerekmektedir. Çalışmada, bankacılık sektörünü temsilen, kamu, özel ve yabancı sermayeli ticaret bankalarından ilk 10 aktif büyüklüğe sahip banka ile bilinirliği bulunan 3 adet banka olmak üzere toplam 13 adet ticaret bankasının verileri kullanılmıştır. Veriler, 2005 yılı son çeyrekten başlayarak 2016 yılı üçüncü çeyrek dahil olacak şekilde üçer aylık bilanço ve gelir tablolarından alınmıştır. Analiz yöntemi olarak panel veri analizi kullanılmıştır. Konut, taşıt, tüketici, ticari, taksitli ve taksitsiz bireysel kredi kartları ve toplam krediler ile faiz gelirleri, takipteki krediler, komisyon gelirleri, krediler için ayrılan karşılıklar çalışmanın bağımsız değişkenlerini oluştururken net kar/zarar bağımlı değişken olarak belirlenmiştir.

Banks lend funds which are set up from various sources within defined credit limits and certain rules or undertake commitments and guarantees in favor of their clients. Credits classified by the identity of the user, by the duration of use and by the method of calculation constitute the most important source of income for the banks. They also have the revenues from the operational transactions. Banks, which are the cornerstone of the financial system, need to make profits for the continuity of their activities. Banks that provide funds from domestic and foreign sources, especially deposits in Turkey and abroad, have to borrow at a certain interest rate. So they meet the costs of the resources they provide and meet also fixed cost and variable costs in order to make profit. They also meet losses for non-refundable credits. In addition to the main tasks mentioned above, it is necessary for the economy to continue banks' activities smoothly in terms of future and deepening of economy, rapid increase and diversification of economic and commercial activities, support of producers, traders to finance the investment and operating costs of industrialists. In the study, 13 banks representing the banking sector which are from public, private and foreign capital banks with the first 10 asset sizes and 3 banks with awareness were used. The data were taken from the three-month balance sheet and income statements starting from the last quarter of 2005 and including the third quarter of 2016. Panel data analysis was used as the analysis method. The net profit / loss dependent variable was defined as the independent variables of the study done for housing, vehicles, consumer, commercial, individual credit cards with and without installments, total loans and interest incomes, follow-up loans, commission incomes, loans.