Mağdur/mazlumdan mağrur/muktedire 30 Mart seçimleri

Abstract

Kapitalizm ile geç ve eksik eklemlenme ve sonrasında başlayan modern-leşme süreci, Osmanlı-Türk siyasal yaşamında mücadelenin katı bir biz-öteki ilişkisi üzerinden akışını gerektirmiştir. Bu süreçte kapitalist ilişkile-rin maddi güçleriyle ve modernleşmenin yarattığı kültürel yaşam daire-siyle kısa vadede eklemlenme zorluğu yaşayan, bu nedenle siyasal siste-min muhalifi olarak öteki kategorisine çekilen/çekilmek zorunda kalan si-yasal ve toplumsal katmanlar, kendilerini mağduriyet ve mazlumluk reto-riği üzerinden kimliklendirmişler, siyasal mücadeleyi de kültürel temelde okudukları mağduriyet söylemi üzerinden vermişlerdir. Tanzimat dev-rinde olduğu gibi Kemalist modernleşme sürecinde de, çok partili siyasal yaşama geçildikten sonra da siyasal ve toplumsal kimliklerini, kesintisiz biçimde mazlumluk ideolojisi temelinde üreten ve mücadelelerini siste-min bir tür anti-tezi oldukları iddiası üzerinden anlamlandırmaya gayret eden bu siyasal birikim, 90’lı yıllardan sonra ve özellikle AKP iktidarları döneminde siyasal yaşamın adeta olağan bir dili ve söylemine dönüşmüş-tür. 28 Şubat sonrası dönem, mağduriyet söyleminin adeta siyasal olan ve siyasal alan’ın ana omurgasını oluşturduğu bir evre olarak okunabilir. AKP iktidarları dönemine denk düşen Genelkurmay’ın 27 Nisan 2007 ta-rihli e-muhtırası, Ergenekon başta olmak üzere darbe iddiası üzerine baş-latılan yargılamalar, Gezi direnişi ve 17/25 Aralık soruşturmaları ise yeni Türkiye rejiminin inşasını kolaylaştırıcı bir mağduriyet söylemini berabe-rinde taşımıştır. Kurgulanan yeni Türkiye rejimi ise, mağduriyet söylemi-nin doğal sonucu olarak bir kopuş değil en az eskisi kadar kapitalist mo-dernleşme ülküsüne bağlıdır. 30 Mart 2014 yerel seçimleri, hemen öncesinde yaşanan Gezi ve 17/25 Aralık soruşturmaları bağlamında son derece kritik bir öneme haizdir. Buönem, seçimlerin nasıl sonuçlanacağından ziyade; iktidar partisi AKP’nin, karşı kaşıya kaldığı krizleri aşmak adına seçim kampanyasını komplo te-melli bir mağduriyet söylemi dolayımıyla kurgulamasından kaynaklan-maktadır. AKP liderliğinin yeni bir İstiklal Savaşı olarak formüle ettiği se-çimler, adeta mazlumun zalime karşı ölüm kalım mücadelesi temelinde anlamlandırılmıştır. Böylece AKP, kendi iktidarı karşısındaki tüm muhalif unsurları İslami kolektif hafızadaki mağdurluk ve mazlumluk retoriğine atıfla zalimliğe hapsederek, toplum dışına atmayı hedeflemiştir. Mağduri-yet söyleminin yerel seçimler ölçeğinde pratiğe nasıl yansıdığını incele-yen, bu maksatla iktidar partisinin kendisini mazlum/mağdur bir özne olarak kurarken, hangi siyasal aktörleri hangi bağlam/anlam temelinde zalimliğe nasıl hapsettiğini irdelemeyi hedefleyen bu makale, AKP lideri Erdoğan’ın seçim konuşmaları ile sınırlandırılmıştır. Bu doğrultuda Erdo-ğan’ın 19.02.2014’te partisinin seçim beyannamesinin tanıtım toplantı-sında yaptığı konuşma, 30 Mart akşamı gerçekleştirdiği balkon konuşması ile altmışaltı farklı miting konuşması1, tematik olarak analiz edilmiştir. Ça-lışmada, öncelikle, mağduriyet söylemi ile AKP arasındaki ilişkinin genel bir çerçevesi çizilerek, bu söylemin nasıl kurgulandığına dair teorik bir arka plan oluşturulmuştur. Bir sonraki bölümde bu söylemin anahtar zih-niyeti olan düşman ve komplo teorilerinin seçim stratejisine hangi söylem-lerle yansıdığı incelenmiş, son iki bölümde ise adları konulmuş ve geçmiş-ten günümüze devamlılık gösteren ‘zalim’ öznelerin ilgili seçim konuşma-larında nasıl yer aldığı irdelenmiştir. Bu maksatla mazinin mazlumluğunu yaratan zalim özne olarak Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ‘Menderes’, ‘Said-i Nursi’, ‘askeri müdahaleler’ ve ‘kişisel acılar’ ekseninde; bugünün ve geleceğin mağduriyet kaynağı ise ‘paralel yapı’ olarak adlandırılan Gü-len Cemaat’i çerçevesinde ele alınmıştır.