Sağlık i?nanç modeli temelli yaralanma ölçeği’nin Türkçe geçerlilik ve güvenirliliği

Abstract

Amaç: Ergenlik dönemi, ergenlerin riskli sağlık davranışları denemeye ve bunların olumsuz sonuçlarına maruz kalmaya daha açık oldukları bir dönemdedir. Davranış değişikliği teorileri, yaralanma önleme girişimlerinin nasıl etkili olabileceğini anlamamıza yardımcı olabilmektedir. Yaralanmanın önlenmesi için en yaygın olarak uygulanan davranış teorilerinden biri de Sağlık İnanç Modeli'dir. Bu model ve modele dayalı bir ölçüm aracının kullanımı yaralanmalara yönelik bilgi toplamamız için iyi bir fırsat sağlayacaktır. Bu çalışmada Sağlık İnanç Modeli (SİM) Temelli Yaralanma Ölçeği'ni Türkçe'ye uyarlamak ve geçerlilik-güvenirliliğini analiz etmek amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler:Metodolojik tipte olan bu araştırma, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında İstanbul'da iki devlet lisesinin 9-12. sınıf öğrencileri ile yürütülmüştür (n=481). Veriler, sosyodemografik veri formu ve SİM Temelli Yaralanma Ölçeği kullanarak kâğıt-kalem yöntemi ile toplanmıştır. Ölçek, beşli likert tipi 22 madde ve beş faktörden oluşmaktadır. Ölçeğin, geçerliliğinde kapsam geçerliliği indeksi, yapı geçerliğinde açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi, güvenirliliğinde iç tutarlılık katsayısı ve test-retest analizleri kullanılmıştır. Bulgular: Ölçeğin Türkçe uyarlaması 22 madde ve beş faktörden (duyarlılık, ciddiyet, yarar, engeller ve eyleme geçiriciler) oluşmuş olup, Cronbach's alfa katsayısı 0,92, alt boyutların Cronbach's alfa katsayısı ise sırasıyla 0,89; 0,84; 0,77; 0,83 ve 0,77?dir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda X2/sd: 2,67, AGFI: 0,87, GFI: 0,90, CFI: 0,91, IFI: 0,91, RMSEA: 0,06 değerinde ve kabul edilebilir düzeydedir. Test-tekrar test korelasyon değeri tüm ölçek için 0,48'dir (p<0,05). Sonuç: Türkçe SİM Temelli Yaralanma Ölçeği 22 maddeden ve beş alt boyuttan oluşan, yeterli geçerlilik ve güvenirlilik göstergeleri olan bir ölçüm aracıdır.