Tripolis kuzey nekropolü’nde tespit edilen kayaoygu oda mezarlar ve buluntuları

Abstract

Antik Çağ boyunca önemini yitirmeyen ve modern yaşamın tarihi dokusunu oluşturan Lykos (Çürüksu) Vadisi çevresinde inşa edilmiş antik yerleşimler; doğal alanlarıyla, dini unsurlarıyla, ticari seçenekleriyle büyüme stratejisini geliştirmiş ve coğrafi avantajlarını kullanarak Laodikeia, Hierapolis, Kolossai ve Tripolis bölgenin anakentleri haline gelerek her dönemde bölgenin dini, ticari ve politik merkezleri olmuştur. Söz konusu vadinin kuzeybatısında yer alan Tripolis (Tripolis ad Maeandrum), Helenistik Dönem’den Bizans Dönemi’nin sonlarına kadar mimari yenilemelerle bölge içinde varlığını korumaya devam etmiştir. Zengin mimarisiyle dikkat çeken kent; düzenli şehir planına sahiptir ve nekropol alanları bölgenin coğrafi koşullarını göz önünde bulundurularak farklı tiplerde, kenti çevreleyen plan dahilinde inşa edilmişlerdir. Ölen kişilerin sosyal yaşamlarındaki statüleri her ne kadar ölü gömme adetlerinde bir değişiklik göstermemiş olsa da mekânsal farklılıkları belirleyen ana unsur olmuştur. Kentin güneye doğru, Lykos Vadisi’nin içlerine kadar uzanması ise özellikle Güney Nekropol alanıyla ilgili olmalıdır. Varlıklı aile bireyleri için ayrılmış olan Güney Nekropolü; alan sınırlaması olmayan, geniş, düz, ulaşımı kolay, mermerin taşınmasını ve işçiliği yüksek süslü lahitlerin işlenmesini kolaylaştıran topoğrafyaya sahip olması nedeniyle tercih edilmiş olmalıdır. Kentin batı ve kuzeybatısını sınırlandıran Batı Nekropol alanı, birbirine benzer dörtgen, sade ve süslemeden uzak tek kişilik, ana kayaya oyulmuş tekne biçimindeki kapaklı mezarlar ile kendini göstermektedir. Kent stadyumunun çevresinde yoğunlaşan bu nekropol alanı olasılıkla orta düzey kent sakinleri ile yarışmalarda başarı gösteren sporcular için ayrılmış olmalıdır. Kentin doğusuna konumlandırılan tonozlu mezarlar geç dönem mezar mimarisiyle karşımıza çıkmaktadır. Kentin kuzeyinde ise, sarp ve engebeli tepelerin kuzey, güney ve doğu yamaçlarında dağınık şekilde yerleştirilmiş kaya oygu oda mezarlar bulunmaktadır. Bu mezarların tipolojisi ve kazı çalışmarıyla elde edilen veriler sonucu; Helenistik Dönem’den, MS. 4- 5. yy. a kadar kullanıldığını ortaya koymuştur.

The ancient age settlements built around the Lykos / Çürüksu Valley, which have not lost their importance during ancient ages and constitute the historical fabric of modern life; has developed its growth strategy with its natural areas, religious elements and commercial options and by using its geographical advantages, Laodikeia, Hierapolis and Tripolis became the main cities of the region and became the religious, commercial and political centers of the region at all times. Located in the northwest of the valley, Tripolis (Tripolis ad Maeandrum) continued to exist in the region through architectural restorations from the Hellenistic to the end of the Byzantine Term. The city with its rich architecture; has a regular city plan and the necropolis areas have been constructed in different types and within the plan surrounding the city considering the geographical conditions of the region. The case that the city extends to the south and into the Lykos / Çürüksu Valley is especially related to the Southern Necropolis area. The South Necropolis reserved for rich family members; it should be preferred because it has a topography which is easy to access, and it is easy to transport the marble and the processing of decorated ornate sarcophagi. The South Necropolis reserved for wealthy family members; it should be preferred because it has a topography which is easy to Access and it is easy to transport the marble and the processing of decorated ornate sarcophagi. The Western Necropolis area is similar to each other, is simple and unadorned. around the city stadium, this necropolis area is probably reserved for mid-city residents and athletes who are successful in competitions. To the north of the city are rock-cut room graves scattered on the northern, southern and eastern incline of the steep and hilly. As a result of excavation ; From Late Hellenistic Ages until ce.4-5 century the city has been used.