Mehmet Emin Yurdakul’un şiirleri üzerine söylem çözümlemesi

Abstract

Mehmet Emin Yurdakul, Türkiye’nin siyasal ve sosyal olarak çalkantılı olan 1869-1944 yılları arasında yaşamıştır. Babası bir balıkçı reisi olan Yurdakul, Osmanlı’daki birçok yeri gezmiş böylece içinde yaşadığı halkı tanıma fırsatı elde etmiştir. Şiirlerinde ferdî duygulara yer vermeyen Yurdakul, milliyetçi, halkçı, inkılapçı kişiliğiyle halkın hayatını, duygularını ifade etmiştir. Şiirlerinde sone, terzarima, triyole gibi Batı kaynaklı nazım şekillerini kullanan Yurdakul, bu nazım şekillerinin de kurallarına tam olarak uymamıştır. Yurdakul şiirlerinde sade dil ve hece ölçüsünü kullanmıştır. Çalışmamızda “söylem çözümlemesi” kuramlarına değinilerek Yurdakul’un şiirlerine yönelik incelemede kullandığımız “sözceleme” kuramı hakkında bilgi verilmiştir. Bu çalışmayla “söylem çözümlemesi” yöntemi kullanılarak incelenilen Mehmet Emin Yurdakul’un “Biz Nasıl Şiir İsteriz”, “Anadolu’dan Bir Ses -Yâhud- Cenge Giderken”, “Sakın Kesme”, “Sabah” ve “Benim Ömrüm” olmak üzere beş şiiri üzerinden şiirlerinde kullandığı genel söyleminin millî duyguları ön planda tutmak, halkın duyuşunu, düşünüşünü, acısını, ızdırabını yansıtmak üzere kurulu olduğu sonucuna varılabilir. Yurdakul’un şiirlerinde sözcük, söz grupları, sıfat ve karşıtlıklar, seçilen şiir biçimlerinin işlevleri, sözceleme öznesinin (yazar) seçimleri irdelenerek şiirin amacına, okuyucuda yaratmak istediği etkiye, iletilmek istenen ana duyguya ve tüm bunların nasıl sağlandığına ulaşılmaya çalışılmıştır. Sözceleme öznesi, okuyucu üzerinde yaratacağı etkileri hesaplayarak sözcük, söz grupları ve niteleyicilerin çağrışım değerlerini, çeşitli türdeki cümle yapılarını, karşıtlıklara dayalı kurgu ve atmosferi bilinçli bir şekilde seçerek birleştirmiştir. Genel olarak seslenme ve hitabet biçiminde, topluma çağrı, öğüt niteliği taşıyan Yurdakul’un şiirlerinin, içerik bağlamında zengin bir malzeme sunduğu gözlenmiştir.

Mehmet Emin Yurdakul, he lived between Turkey’s political and socially turbulent year 1869-1944. Yurdakul, whose father was a fishing chief, toured many places in the Ottoman Empire and thus had the opportunity to know the people he lived in. Yurdakul, who does not include individual emotions in his poems, expressed the life and feelings of the people with his nationalist, populist and revolutionary personality. Yurdakul, who uses Western-derived verse forms such as sonnet, terzarima and triole in his poems, did not fully follow the rules of these verse forms. Yurdakul used simple language and syllable measure in his poems. In this study, the theories of “discourse analysis” are mentioned and information is given about the “enunciation” theory that we use in the analysis of Mehmet Emin Yurdakul’s poems. Yurdakul’s five poems, “Biz Nasıl Şiir İsteriz”, “Anadolu’dan Bir Ses -Yâhud- Cenge Giderken”, “Sakın Kesme”, “Sabah” and “Benim Ömrüm” are examined using the “discourse analysis” method. It can be concluded that the general discourse that he uses in his poems is based on national emotions, reflecting the public’s feelings, thoughts, pain and agony. In the poems of Yurdakul, the words, groups, adjectives and contradictions, the functions of the selected poetry forms, the choices of the subject of the writer (author) were examined and the aim of the poem, the effect that the reader wanted to create, and how to the main emotion to be conveyed were provided. By calculating the effects it will have on the reader, the subject of the subject (author) has consciously combined the association values of words, phrases and qualifiers, various types of sentence structures, contradictory fiction and atmosphere. It is observed that Yurdakul’s poems, which are in the form of call-out and oratory, call to society and counsel in general, offer a rich material in the context of content.