2002 sonrası Türkiye ekonomisinde dış ticaret açıklarının değerlendirilmesi

Abstract

Türkiye’de dış ticaret açığının pek çok nedeni olsa da en kayda değer neden imalat sektörünün büyük oranda ithalata bağımlı olması, bir diğer deyişle ülkede üretilebilecek birçok ürünün hammaddesinin ithal edilmek zorunda olmasıdır. Tarımsal ürünlerin dahi dışarıdan alınması yoluna gidilmektedir. Ciddi bir planlama ile ithalatın düşürülmesi mümkündür. İthalatın yerlileştirilmesi, ihracatta ise yüksek teknolojili ve katma değerli ürünleri üreten sektörlere ağırlık verilmesi gerektiği açıktır. Dış ticaret açığı ülke döviz rezervlerinin azalmasına yol açtığı gibi ayrıca dış borçlanma gereksinimini de arttırmaktadır. Türkiye’nin ihracatının önemli bir bölümü Avrupa Birliği ülkelerine yapılmakta ve bu ülkeler arasında birinci sırada Almanya gelmektedir. Türkiye’nin dış ticaretinde Almanya’dan sonra Çin ve Rusya göze çarpmaktadır. Türkiye’nin bu ülkeler ile yaptığı ticarette, dış ticaretin açık verdiği sektörlere odaklanılarak, kısa ve orta vadede dış ticaret açığı önemli ölçüde azaltılabilir. 2030 yılında Çin’in dünya dış ticaretinde ABD’yi geçerek birinciliğe yerleşeceği, diğer taraftan ise Hindistan’ın Avrupa Birliği ülkelerini geçeceği öngörülmektedir. 2030 vizyonu dikkate alınarak, Türkiye ihracat sanayisinin bu ülkeler ile ihracatı arttıracak şekilde planlanması olumlu sonuçlar meydana getirebilecektir. İhracat artışını sağlayabilecek bir diğer unsur ise yapay zekâ gibi buluşlar ortaya koyan bilişim sektörüne ağırlık verilerek bazı yüksek teknoloji gerektiren alanlara yönelik ar-ge yatırımlarını ve teşviklerini arttırmaktır. Bunun yanı sıra tekstil ve mobilya sektörü gibi yıllardır dış ticaret fazlası veren sektörlerde küresel ölçekte markalar yaratmak da dış ticaret açığının azaltılmasına yardımcı olacak bir diğer yöntemdir. Dış ticaret açığının 2002 yılından günümüze kadar olan sürecinin incelendiği bu çalışmada dış ticaret açığının nedenleri üzerinde durulmuş ve çözüm önerileri getirilmiştir.

Although there are many reasons of foreign trade deficit in Turkey, the most significant reason is that the manufacturing sector is heavily dependent on imports, in other words, the raw materials of many products that can be produced in the country have to be imported. Even agricultural products are being imported. It is highly possible to reduce import ratio with a critical plan. It is clear that importation should be localized and exportation should be focused on sectors producing high technology and value-added products. The foreign trade deficit not only leads to a decrease in foreign exchange reserves but also increases the need for foreign borrowing. An important part of Turkey’s exports is to European Union countries among which Germany ranks first. After Germany, China and Russia are outstanding in Turkey’s foreign trade. While trading with these countries, the foreign trade deficit can be reduced significantly in the short and medium term by focusing on sectors where foreign trade deficit is high. In 2030, China is expected to surpass the US in world foreign trade, while India will surpass the European Union. Considering the 2030 Vision, planning Turkey’s export industry such a way to increase exports to these countries will be able to bring positive results. Another factor that can increase exports is to increase R&D investments and incentives in some high technology areas by focusing on the information sector, which presents inventions such as artificial intelligence. Creating global brands in sectors such as textile and furniture sectors that have foreign trade surpluses for years is another way to help reduce the foreign trade deficit. In this study, the process of foreign trade deficit from 2002 to the present has been examined, the reasons for the foreign trade deficit have been emphasized and solutions have been proposed.