Dinin estetik boyutu (tanrı, ruh ve ölüm / felsefi bir inceleme)

Abstract

İnsan bilen bir varlıktır. Bu nedenle varlığı ile başlayan süreçte, tecrübe ettiği, kavradığı ya da aklettiği şeyleri anlamlandırma çabasına girişmiş, onlara iyi, kötü, güzel, çirkin gibi bir takım estetik değerler yüklemiştir. Bu estetik değerlerden en önemlisi hiç şüphesiz ki, güzellik değeridir. Algılanabilen ya da tecrübe edilebilen şeylere atfedilen, insanın duyularını etkileyen, ona haz veren bütün etkilerin ifadesi olan güzellik değeri, düşünce tarihinde, fiziksel alanda daha çok oran-orantı, uyum ve ahenkte aranırken, metafizik alanda öz ve manada aranmıştır. Dolayısıyla çalışmamızda Tanrı’nın güzelliği işlenirken güzellik değeri, öz ve mana üzerinden değerlendirilerek ele alınacaktır. Çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, çalışmamızın arketipini oluşturan estetik biliminden, estetiğin fenomenlerinden, güzellik değerinin çeşitli biçimlerdeki tanımlarından bahsettikten sonra birinci bölümde, metafizik estetik başlığı altında Tanrı’nın estetik boyutunu, Tanrı’nın güzelliğinin yansıması olarak görülen evrenin estetik boyutunu inceledik. Öte yandan, evrenin güzelliğinden hareketle Tanrı’nın varlığını ortaya koyan güzellik delilini, düşünce tarihinde Grek felsefesinin en önemli filozofları olan Platon ve Plotinus’tan başlayarak Ortaçağ Hıristiyan teologları ve İslam düşünürlerinin görüşleri ve bu teologların görüşlerine temel kaynak olan Kitab-ı Mukaddes ile Kur’an çerçevesinde ele aldık. Bu nedenle ele aldığımız her konuyu, önce filozof ve teologların görüşleri çerçevesinde, sonra da ilahi metinler bağlamında değerlendirdik. İkinci bölümde ise, eskatolojik estetik başlığı altında, yine Grek felsefesinden başlayarak Ortaçağ teologları ve kut sal metinler çerçevesinde ruh, ruhun yapısı, ruhun estetik boyutu; ölüm, ölümün mahiyeti, ölümün güzelliği ve cennetin estetik boyutunu ele alıp değerlendirdik.