Üniversite öğrencilerinin sosyal güvenliği: uygulamada karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri

Abstract

Son yıllarda üniversite öğrencilerinin sosyal güvenliğe erişimini artıracak önemli yasal değişiklikler yapılmıştır. Bununla beraber, üniversite öğrencilerinin sosyal güvenliği hakkında mevzuatta açıklayıcı ve anlaşılır düzenleyici hükümler bulunmamaktadır. Bu durum uygulamada birçok soruna ve karışıklığa neden olmaktadır. Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin sosyal güvenlik hukuku içerisindeki yerlerini tespit etmek ve uygulamada yaşanan sorunları irdeleyerek bu sorunlara çözüm önerileri getirmeye çalışmaktır. Araştırma amacına ulaşmak için stajyer üniversite öğrencileri, staj adı altında iş ilişkisi içerisinde çalışan öğrenciler, 3 dönem teorik bir dönem iş başı programı dahilinde staj yapanlar, 2547 sayılı kanuna tabi kısmi zamanlı çalışan öğrenciler ve bursiyerlerde oluşmak üzere 52 görüşmeci ile derinlemesine mülakat gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, staj sırasında öğrenci-işçi ayrımının kesin çizgilerle ayrılamaması nedeniyle öğrencilerin emek sömürüsü tehlikesi ile karşı karşıya kaldığı bulgulanmıştır. Staj adı altında işçi gibi çalışan öğrencilerin tüm sosyal sigorta kollarına tabi olması gerekmektedir. Bursiyerlerin büyük bir bölümü sosyal sigorta sisteminin kapsamı dışında kalmaktadır. Üniversite öğrencilerinin çoğunluğunun iş gücü piyasasında kayıt dışı ve gündelik işlerde çalışmıştır. Üniversite öğrencilerin sosyal sigorta bilinçlerinin yeterli düzeyde değildir. Üniversite öğrencileri genellikle sosyal güvenlik kavramını kısa vadeli bir sosyal risk olan sağlık ve iş kazası ile özdeşleştirmektedir. Üniversite öğrencilerinin sosyal güvenceye erişimini arttırmak için; bursiyer ve üniversitelerde kısmi süreli çalışan öğrencilerin sigortalılıkları yeniden düzenlenmelidir. Staj denetimleri emek sömürüsünü engelleyecek biçimde yeniden yapılandırılmalıdır. Üniversite öğrencilerinin kayıt dışı çalışmasına neden olan sosyal yardım ve hizmet kanunlarındaki düzenlemeler gözden geçirilmeli, konu ile ilgili mevzuat sadeleştirilmelidir. Öğrencilerin sosyal güvenlik bilgi ve bilinç düzeyleri arttırılmalı, konu ile ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu ve Üniversiteler işbirliği ile kampanyalar düzenlenmelidir.

In a recent years, significant legal changes have been realized to increase access to social security of the university students. Nevertheless there are not explanatory and comprehensible regulatory provisions in legislation regarding the social security of university students. This phenomenon causes many problems and confusion in practice. This study aims to determine the place of university students in social security law and to try to offer solutions to these issues by examining the problems in practice. In order to achieve the aim of this study, in-depth interviews were conducted with 52 participants including intern university students, students working in a business relationship under the name of internship, interns in the 3 terms training in classroom 1 term on-the-job program, and students working part-time who are subject to the law no. 2547 as well as scholarship holders. In this study, it has been found that students are faced with the danger of labour exploitation, due to the fact that the division between student and employee cannot be performed in a certain way. The university students who work as employee under the name of internship have to be covered to all social insurance branches. The most of the scholars are outside the scope of the social insurance system. The majority of university students worked in informal sector and casual jobs in the labour market. The social insurance awareness of the university students are insufficient. The university students often consubstantiate the concept of social security with a short-term social risks which are health care and occupational accident. To increase university students' access to social security; the insurance of scholarships and part-time students should be reorganized. The internship audit should be restructured to prevent labour exploitation. The regulations in the social assistance and service laws that cause the unregistered work of university students should be reviewed, the relevant legislation should be simplified. The social security information and awareness levels of the students should be increased and related campaigns should be organized, in cooperation with Social Security Institution and universities.