Nazar Eşankul’un seçilmiş hikâyelerinde dil ve üslup incelemesi

Abstract

Özbek edebiyatı Türk dünyasının güçlü edebiyatlarından biridir. Sovyetler Birliği döneminde baskı ve yasaklama dönemleri geçiren Özbek edebiyatı yazar ve şairleri yine de söylemek istediklerini edebî sanatların imkânlarından faydalanarak ve sembolik anlatım yoluna başvurarak dile getirmişlerdir. Günümüz Özbek edebiyatının güçlü yazarlarından Nazar Eşankul da söz sanatlarının ifade gücüne kattığı imkânlardan en üst seviyede faydalanarak kaleme aldığı hikâyelerinin çoğunun konusunu tarihten almış, Rusların uyguladıkları baskı politikalarını sembolik ifadelerle ve çok canlı bir dille dile getirmiştir. Ruslar, Türkistan üzerindeki dil, sosyal hayat ve kültürle ilgili politikalarını her konuda planlayarak bütün yönleriyle ince ince düşünüp programlayarak profesyonel bir şekilde uygulamışlardır. Türkistan’ın savaşlar, yokluklar, açlıklar, imkânsızlıklar, zorunlu göçlerle perişan olan insanları, kendilerine sunulan imkânlara sanki bir fırsat gibi baksa da bu fırsat âdeta bir zehre dönüşmüş, insanları farkında olarak ya da olmayarak birer birer köleleştirmiş, tüm millî değerlerini ve benliklerini söküp almıştır. İstilâ ve yok etme siyaseti tek bir alanda gerçekleşmemiştir, çok yönlüdür. Tarih, dil, atalar, gelenekler ve kültürü unutturma çalışmaları başlı başına bir yıkıma dönüşmüştür. Hikâyelerde bu yıkımın aşamaları örtülü ifadeler ve sembolik anlatımla ama bütün ayrıntılarıyla ortaya konulmaktadır. Nazar Eşankul sadece siyasal değil sosyal ve kültürel hikâyeler de yazmıştır. Bunu canlı üslubuyla okuyucularına sunmuştur.

Uzbek literature is one of the most powerful literatures in the Turkish world. Authors and poets of Uzbek literature who survived periods of oppression and prohibition during the Soviet era wrote what they wanted to say using literary art and using symbolic narration. Nazar Eshonkul, one of the strongest authors of modern Uzbek literature, using the highest possibilities of the art of speech, complementing these stories with symbolic expressions and living language, the name of which was extracted from the history of Russian politics of pressure and coercion. The Russians practiced their policies relate to the language, social life and culture in Turkestan in all aspects, and applied them on a professional level with the help of subtle thinking and planning. In Turkestan, wars, hardships, plague, impossibility of existence, people distracted by force of migration, opportunity offers to them, like the possibility turns into poison, the unconscious transformation of people into slaves one after another, the elimination of all national values and the people themselves were carried out. These stories included all the directions of the event. Forgetfulness of history, language, traditions and cultures themselves turned into the destruction. In history, the stages of this destruction are revealed with implicit expressions in all details.