İbn Sînâ düşüncesinde ortak duyu(hiss-i müşterek) kavramı

Abstract

Bu çalışma, İbn Sînâ’nın nefs ve nefsin güçleri konularındaki görüşlerini ortaya koyacaktır. Bunun yanında iç idrak güçlerinden olan ortak duyu kavramı üzerindeki değerlendirmelerini bilginin elde edilmesi bağlamında paylaşılacaktır. Hayvani nefsin iç idrak güçlerinin ilki olan ortak duyu/hiss-i müşterek beş duyu tarafından elde edilen duyumların biriktirilme merkezi olarak görev yapar. Ortak duyu merkezi idraklerin birleştirilerek tecrübelerin oluşturulduğu bir merkezdir. Ortak duyudaki duyumlar rüya ve sezginin temelini oluşturmaktadır. İbn Sînâ’ya göre ortak duyu diğer iç idrak güçlerinden farklı olarak sadece dış duyuların ilkesi olarak değerlendirilebilir. Bu haliyle dış duyuların merkezi olarak değerlendirilen bu güç dış duyuların kendisinden kısımlara ayrılıp tekrar kendisine döndüğü bir güçtür. İbn Sînâ felsefesinde ortak duyunun üç ayrı fonksiyonundan bahsedilmektedir. Bunlar duyulurların ortak duyu tarafından ayırt edilmesi, ortak duyu tarafından ayırt edilen duyulurların bir araya getirilerek toplanması ve bu duyulurların hafızadan ihtiyaç duyulduğunda tekrar algılanmasıdır.