Türkmen türkçesinde kalıp sözler

Abstract

Bu yüksek lisans tez çalışması, Türkmen Türkçesindeki kalıp sözlerin tanımı, sınıflandırılması, söz varlığı içindeki yeri, anlam bakımından değerlendirilmesi üzerine yapılan bir incelemeyi ve bu incelemenin değerlendirme ve sonuçlarını kapsamaktadır. Bütün Türkçede olduğu gibi Türkmen Türkçesinin de söz varlığı içinde atasözü, deyim, ikileme ve kalıp sözleri barındıran kalıplaşmış dil birimleri vardır. Bu birimlerin içinden atasözleri, deyimler ve ikilemeler üzerine yapılmış pek çok çalışma bulunurken, kalıp sözlerle ilgili kapsamlı bir çalışma yapılmamış, sadece bu çalışmalarda kalıp sözlere kısaca değinilmiştir. Bu yüzden kalıp sözlerin diğer kalıplaşmış dil birimlerinden ayırt edilmesi noktasında bazı karışıklıklar yaşanmaktadır. Oysa insanların iletişim sırasında sürekli olarak kullandığı ve Türkmen Türkçesinin yabancılara öğretimi sırasında önemli bir yeri olan bu kalıp sözlerin de kapsamlı bir şekilde tanımlanması, açıklanması ve diğer kalıplaşmış dil birimlerinden ayrı bir grupta incelenmesi gerekmektedir. Bu amaçla, tezimizde çeşitli kaynaklarda bahsedilen kalıp sözlerin tanımlarına bakılmış, buradan hareketle bu kalıpları ayrı bir grupta sınıflayabilmek için yapısal, işlevsel, anlamsal ve bağlamsal özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu özelliklerden yola çıkarak kalıp sözlerin kapsamlı bir tanımı yapılmıştır. Tezin birinci bölümünde kalıp sözlerin kuramsal çerçevesi, başlıca kavramlar ve izlenecek yöntemler ele alınmıştır. Türkçenin genel olarak söz varlığını oluşturan diğer ögelere de değinilmiştir. Bunlar deyimler, atasözleri ve ikilemelerdir. İkinci bölümde kalıp sözler kalıplaşma derecelerine göre değerlendirilmiştir. Kalıplaşmış dil birlikleri içindeki kalıp sözler nedir, nasıl tanımlanır, Türkmen Türkçesindeki kalıp sözlerin tanımlanması konusu üzerinde durulmuştur. Bununla beraber ikinci bölümde kalıplaşmış dil birlikleri içerisinde kalıp sözlerin yapı, anlam, işlev özellikleri, kültürel yönü, Türkmen Türkçesi öğreniminde kalıp sözlerin yeri incelenmiştir. Kalıp sözlerin anlam ve yapı bakımından sınıflandırılması yapılmıştır. Kalıp sözler anlamlarına göre değerlendirilmiştir. Kalıp sözler, kullanıldıkları durumlar ve ele aldıkları konulara göre sınıflandırılmıştır. Burada toplumdaki kültüre dair oluşan kalıp sözler, iyi dilekler ve kötü dilekler ayrı ayrı ele alınmıştır. Kalıp sözler de söz varlığının bir ögesidir. Bu görüşten hareketle tez çalışmasında Kalıp sözler sözlüğü değerlenmiştir.

This post graduate dissertation includes a study on the evaluation of the meaning, definition, classification and place of the phrases in word presence in the Turkmen Turkish and results of this review. As with all Turkish, there are formulaic expressions language units that contain proverbs, idioms, reduplication and phrases in the presence of the Turkmen Turkish. While there are many studies on proverbs, idioms and reduplication within these units, a comprehensive study on phrases has not been carried out and only these phrases have been mentioned briefly in these studies. Therefore, some confusion at the point of distinguishing the words from other stereotyped language units has been experienced. However, this pattern, which people use continuously in during communication and which has an important place in teaching Turkmen Turkish to foreigners, needs to be comprehensively identified, explained and examined in a separate group from other stereotypes. In order to classify these patterns in a separate group, structural, functional, semantic and contextual characteristics were tried to be determined in our dissertation. Based on these features, a comprehensive definition of the words of mold has been made. In the first part of the thesis, the theoretical frame of mold words, main concepts and methods to be followed were mentioned. The other elements that constitute the Turkic language in general are also mentioned. These are idioms, proverbs and dilemmas. In the second part, the phrases were evaluated according to their stereotypic grades. It is about how to define the mold words in the mold language units, how to define them, the definition of mold words in Turkmen Turkish. In the second part, however, the structure, meaning, function characteristics, cultural aspect of the words and the place of the words in Turkmen language education were examined. Mold words have been classified in terms of meaning, structure. Mold words are evaluated according to their meaning. The mold words are classified according to the situations they use and the topics they deal with. Here, the words, good wishes, and bad wishes of the culture in society are handled separately. Molded words are also a part of the word existence. From this direction, the phrase of mold words was evaluated in the thesis study.