Plotinus ve Kindi'de "Bir" kavramı

Abstract

Bu çalışmada felsefe tarihi içinde, iki farklı kültür ve inanca sahip iki filozofun “bir” olarak ifade ettikleri varlığın, nasıl anlaşılması gerektiği konusundaki, özellikle kendi dünyalarından bakılarak, Plotinus ve Kindi’nin görüşleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bunu yaparken hem Plotinus’un ve hem de Kindi’nin kendi eserleri göz önünde bulundurulmuştur. Diğer taraftan Platinus’tan önce kavramla ilgili görüş ortaya koyan bazı filozofların da görüşleri hakkında, kısa da olsa, bilgi verilmiştir. Böylece “bir” kavramının Kindi’ye kadar geçirdiği aşama da göz önüne konulmaya çalışılmıştır. Diğer taraftan İslam felsefesinde ilk filozof olarak kabul edilen Kindi’nin Plotinus’tan etkilenip etkilenmediği tartışma konusudur. Özellikle onun Plotinus’un Ennades adlı kitabının IV-VI bölümlerinin Aristoteles’e ait Theologia adlı kitabı niyetiyle tercüme ettirmesi, iki filozof arasındaki etkileşimin önünü açmıştır. Bu bağlamda Kindi ile Plotinus, Platon, Aristoteles, Phytagoras gibi filozoflardan etkilenmiştir. Ancak Kindi bu filozoflar haricinde kendi kültürü içinde kalan değerlerden de etkilenmiştir. Bu yönü ile Kindi, varlığın ortaya çıkışı konusunda, çeşitli iddialar olsa da Plotinus’un ortaya koyduğu Sudur teorisinden etkilenmemiş, yoktan yaratma teorisini kabul etmiştir. Ayrıca Vahyi, bilgi elde etme yollarından biri olarak kabul etmesi Kindi’nin farklılığını ortaya koyması açısından önemlidir. Aynı şekilde Kindi, bu iki farklı konudaki düşüncelerini ile İslam felsefesinin ilk orijinalliğini oluşturmuş olması yanında diğer felsefî fikirleri ile de İslam Felsefesi tarihinde ilk filozof olarak kabul edilmiştir.