Antikçağda statünün rengi: mor

Abstract

Bu çalışmada, MÖ II. bin yıldan günümüze kadar yaklaşık 4000 yıldır kullanımı devam eden mor renk, antik kaynakların aktardığı bilgiler ve kazılar sonucunda elde edilen veriler ışığında ele alınmıştır. Antikçağ boyunca, kraliyetin, soyluluğun ve tanrısallığın rengi kabul edilen mor renk Muricidae familyasına ait Murex trunculus (Hexaplex trunculus L.), Murex brandaris (Bolinus brandaris L.) ve Purpura haemastoma (Stramonita haemastoma L.) olarak isimlendirilen deniz kabuklularından elde edilmiştir. Yaklaşık 12.000 adet kabukludan sadece 1,4-1,5 gr. civarında boyar maddenin elde edilmesi, rengin lüks mallar sınıfında yer almasına sebep olmuş, bu nedenle kraliyet soyundan gelen kişilerin soylarını belirten bir statü simgesine dönüşmüştür. Antikçağda tanrılara yapılan sunularda mor renk kullanılmış ve bazı tanrı(ça)ların rengi kabul edilmiştir. Krallar veya imparatorlar tarafından tanınan özel imtiyazlarla bazı üst sınıf yöneticiler tarafından da kullanılmıştır. Deniz kabuklarından elde edilen mor rengin üretimindeki zorluk, maliyetindeki yüksek fiyat ve artan talep, rengin sağlanmasında kolay ve ucuz yöntemlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu durum da, birçok kentte mor renkli dokumaların üretildiği büyük bir endüstri ve pazar doğurmuştur. Mor renk, antikçağdaki önemini günümüzde Hıristiyanlık ve Yahudilik gibi dinlerde de sürdürmüş olup bu dinlerde kutsal kabul edilen ve seremonilerde kullanılan tanrısal renklerden biri durumuna gelmiştir.