T.C. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde Türk dönemi Bergama yapıları

Abstract

Tarihte birçok zaman şehir merkezi konumunda bulunan Bergama şuan İzmir ilinin kuzeyde Balıkesir ve doğuda Manisa ile sınırı bulunan bir ilçesidir. Sanat Tarihi alanı açısından incelendiğinde birçok veride olduğu gibi Bergama hakkındaki çalışmalarda da arşiv kayıtlarına yeterince yer verilmediği görülmüştür. Bergama tarihinin M.Ö. III. yy.’a kadar dayandığı düşünülen, köklü, eski yerleşim yerlerinden biri olarak tarihe ışık tutması açısından çok önemli yerleşim yerleri arasındadır. Bir çok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Bergama yerleşkesinin, inceleyeceğimiz alanı olan Osmanlı Dönemi 1337 tarihinde başlamıştır. Osmanlı Devleti, bünyesine aldığı bir çok kentte olduğu gibi Bergama’da da bir çok eser bırakmış ancak her eser günümüze ulaşmamıştır. Bu bağlamda ulaşmak istediğimiz arşiv kayıtlarında ismi geçse de hakkında herhangi bir bilgiye ulaşmakta zorluk çektiğimiz yahut ulaşamadığımız eser çoğunluktadır. Bazı eserlerin arşiv kayıtları özet nüshalarında da isimleri verilmemiş, kayıtlı belgelerden ulaşılmaya çalışılmıştır. Bergama voyvodalarından Arapoğulları ve Karaosmanoğulları aileleri Bergama’nın iskân edilmesi konusunda önemli adımlar atmış, Osmanlı devri eserlerinin kazandırılmasında büyük katkıda bulunmuşlardır. Bergama’da Osmanlı Dönemi eserlerinin aydınlatılması açısından arşiv kayıtlarının öneminin büyük olduğunu düşünerek çalışmaya bu yönde başlamaya karar verilmiştir.

Bergama, which is in the city center for many times in history, is a district of İzmir, which is bordered by Balıkesir in the north and Manisa in the east. When it is examined in terms of Art History area, it is seen that archive records are not sufficiently included in the studies about Bergama as in many data. The history of Bergama is one of the most important settlements in terms of shedding light on history as one of the oldest settlements, which are thought to date back to the 3rd century BC. The Ottoman Period, which is the area we will study, started in 1337 on the Bergama place, which hosted many civilizations. The Ottoman Empire, as in many cities in Bergama, has left a lot of work, but every artifact has not survived. In this context, we want to reach the name of the archive records, although we have difficulty in reaching any information about the work we have or can not reach the majority. Some of the works of the archive records are not given their names in the abstract copies, tried to be accessed from the registered documents. The families of Arapoğulları and Karaosmanoğulları from Bergama voivodes took important steps in the settlement of Bergama and contributed greatly to gaining the works of the Ottoman period. Considering the importance of archival records in terms of enlightening the works of the Ottoman Period in Bergama, it was decided to start the study in this direction.