Türk bankacılık sektöründe mevduat bankalarının etkinliğinin veri zarflama analizi ile ölçülmesi

Abstract

Bu çalışmada, 2005-2008 yıllarını kapsayan 4 yıllık dönemde Türkiye'de faaliyet gösteren mevduat bankalarının etkinlik analizi yapılmıştır. Çalışmada Türk bankacılık sektörünün toplam aktif payının yaklaşık %95'ini elinde bulunduran 20 mevduat bankası analiz edilmiştir. Çalışmanın temel amacı, yeniden yapılandırma dönemi sonrasında bankacılık sektörünün etkinlik değişimini değerlendirmektir. Girdi odaklı yaklaşımın benimsendiği çalışmada, etkinlik ve verimlilik değişimleri ölçeğe göre değişken getiri varsayımı altında Veri Zarflama Analizi (DEA) yöntemi kullanılarak ölçülmüştür. DEA farklı ölçüm birimleriyle ifade edilebilen girdi ve çıktıların bir arada değerlendirilmesine imkân vermektedir. Yıllık bazda teknolojik değişmenin etkisini ayırt edebilmek için Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi hesaplanmıştır. Bu çalışma üretim ve aracılık yaklaşımlarını etkinlik ölçümünde birbirini tamamlayan iki süreç olarak benimsemiştir. Analizlerde, üretim yaklaşımı kapsamında ?özkaynaklar?, ?diğer faaliyet giderleri?, ?faiz giderleri ile verilen ücret ve komisyonları toplamı? olmak üzere üç girdi, ?toplam mevduat? ve ?alınan krediler ile para piyasalarına borçlar? toplamı olmak üzere iki çıktı unsuru belirlenmiştir. Aracılık yaklaşımı kapsamında ise, ?özkaynaklar?, ?diğer faaliyet giderleri?, ?toplam mevduat? ve ?alınan krediler ile para piyasalarına borçlar toplamı? olmak üzere dört girdi, ?toplam krediler? ve ?faaliyet gelirleri toplamı? olmak üzere iki çıktı unsuru belirlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, büyük ölçekli bankalar diğer ölçekteki bankalara göre daha etkin çalışmakta ve ölçek büyüdükçe bankaların etkinliği artmaktadır. Ayrıca analiz sonucunda Türk mevduat bankalarının verimlilik ve etkinlik açısından 2006 ve 2008 yılları arasındaki finansal dalgalanmalardan olumsuz yönde etkilendikleri anlaşılmıştır.

This study presents the efficiency analysis of deposit banks operating in Turkey for a 4-year period covering 2005-2008. The data was gathered from twenty deposit banks which hold approximately %95 of total assets share in Turkish banking sector. The overall objective of this study is to evaluate changes in efficiency of deposit banks after the restructuring period. In the study, input oriented approach is used and the changes in the efficiency and productivity are analyzed under the assumption of variable returns on scale by using Data Envelopment Analysis (DEA) method. DEA, evaluates inputs and outputs that are measured with different units. In order to distinguish the effect of technological developments, Malmquist Total Factor Productivity Index is also calculated. This study utilizes the production and intermediation approaches complementarily in the analysis of efficiency. In the analysis, for production stages ?shareholders? equity?, ?other operating expenses?, ?total of interest expenses and fees and commissions paid? are used as input; and ?total deposits?, ?total of funds borrowed and interbank money market? are used as output. Also for intermediation stage, ?shareholders? equity?, ?other operating expenses?, ?total deposits?, ?total of funds borrowed and interbank money market? are used as input, and ?total loans? and ?total operating income? are used as output. The results of this study suggest that large scale banks operate more efficiently than small scale banks and efficiency increases as the size of the bank does. Analysis also showed that the financial fluctuations between 2006 and 2008 affected Turkish deposit bank?s productivity and efficiency.