Petrol fiyatları, reel efektif döviz kuru ile dış ticaret hadleri arasındaki nedensellik i·lişkisi: Türkiye analizi

Abstract

Çalışmada reel efektif döviz kuru, petrol fiyatları ve net dış ticaret hadleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Dış ticaretin gelişmesiyle birlikte artan açıklık oranları nedeniyle ülkeler birbirlerine daha çok bağımlı hale gelmiştir. Ülkeler yatırım mallarını ithal edebilmek için ihracattan kaynaklanan gelirlerini arttırmak zorundadır. Bu nedenle uluslararası pazarlarda ihracatta rekabetçiliğin önemi artmaktadır. Dış ticaret hadleri uluslararası ticaret sonucu elde edilen gelirlerin ticarete katılan ülkeler arasında nasıl paylaşıldığını göstermektedir. Dış ticaret hadlerindeki bir iyileşme dışarıdan içeriye doğru bir gelir transferini sağlamaktadır. Dış ticaret politikalarındaki değişiklikler, döviz kurlarındaki dalgalanmalar, devresel dalgalanmalar gibi arz ve talepte meydana gelen yapısal değişmeler ihracat ve ithalat fiyatları yolu ile dış ticaret hadlerini değiştirir. Reel döviz kuru talep; petrol fiyatları da arz koşullarını etkileyen en önemli faktörlerdendir. Bu nedenle çalışmada Türkiye 2010-2017 dönemi için petrol fiyatlarının ve reel döviz kurunun net dış ticaret hadlerine etkisi araştırılmıştır. İncelenen dönemde elde edilen sonuçlar; ham petrol fiyatlarının net dış ticaret hadlerinin nedeni olduğunu ortaya koyarken reel efektif döviz kuru ile net dış ticaret hadleri arasında nedensellik ilişkisi olmadığını göstermiştir.