Ön çapraz bağ yaralanması engelleme programının profesyonel bayan hentbolcularda alt ekstremite performansına etkisi

Abstract

Hentbol olimpik bir takım sporudur. Hentbol branşında en sık görülen yaralanmalardan biri diz yaralanmalarıdır. Yaralanmayı Önleme, Performansı Geliştirme Programı (PEP) kadın sporcuların maruz kaldığı ön çapraz bağ yaralanmalarının sayısını azaltmak ve stratejik bir eğitim programı uygulamak için geliştirmiştir. Bu çalışmanın amacı antrenman programına eklenen PEP eğitim programının profesyonel kadın hentbolcularda esneklik, çeviklik, kas kuvveti, denge ve fonksiyonel sıçrama performansı üzerine etkisinin incelenmesidir. Çalışmaya Türkiye 2017-2018 hentbol sezonunda süper ligde yeralan dört takımda oynayan 64 kadın hentbol sporcusu katılmıştır. Takımlar rasdgele PEP grubu (n=32) ve kontrol grubu (n=32) olmak üzere ikiye ayrılmıştır. PEP grubundaki sporcular antrenman programlarına ilave olarak 20 hafta PEP eğitim programı uygulamışlardır. PEP programı ısınma, kuvvet, pliometrik, çeviklik ve germe egzersizlerini içermiştir. Kontrol grubundaki sporcular ise olağan antrenman programlarını sürdürmüşlerdir. Katılımcılar başlangıçta ve 20 hafta sonra değerlendirilmiştir. Esneklik; Otur Uzan Testi, kuadriseps kas kuvveti, hand-held dinamometre, denge; Yıldız Denge Testi ve Kinesthetic Ability Trainer (KAT) denge sistemi, çeviklik; İllinois Çeviklik Testi ve fonksiyonel sıçrama; Tek Bacak Sıçrama ve Üçlü Sıçrama Testleri ile değerlendirilmiştir. Bu testlerin yanı sıra sporcular için her hafta için yaralanma günlüğü tutulmuştur. 20 haftanın sonunda her iki grupta Otur Uzan Testi, kuadriseps kas kuvveti, İllinois Çeviklik Testi ve Tek Bacak Sıçrama ve Üçlü Sıçrama Testlerinde gelişme görülmüştür (p<0.05). Ancak Yıldız Denge Testi parametreleri incelendiğinde PEP grubunda posterior ve postero-lateral yönler dışındaki tüm yönlerde gelişme görülürken, kontrol grubunda ise sadece sağ bacak posterior ve sol bacak anterior yönlerinde gelişme saptanmıştır. Her iki grupta KAT ölçüm parametrelerinden sadece birkaçında fark oluşmuştur (PEP grubu: çift ayak sağ, tek ayak sağ-posterior; Kontrol grubu: çift ayak sağ, çift ayak anteiror, çift ayak posterior). Grupların ilk değerlendirme verileri karşılaştırıldığında Yıldız Denge Test verilerinden sağ-anterolateral, sağ lateral ve posterolateral yönde kontrol grubu lehine, KAT verilerinde Çift ayak denge PEP grubu lehine fark saptanmıştır (p<0.05). Son değerlendirmede ise yıldız denge test verilerinden sağ-anterior, sol anterior ve sol antero-medial yönde, KAT verilerinden ise sağ-sağ verisinde PEP grubu lehine anlamlı fark görülmüştür (p<0.05). Yaralanma günlüğü incelendiğinde 20 haftanın sonunda PEP grubundaki sporcularda yaralanma oluşmadığı belirlenmiştir. Ancak kontrol grubunda bir sporcuda 7. haftada, diğer sporcuda 16. haftada olmak üzere iki sporcu (%6,25) ön çapraz bağ yaralanması geçirmiştir. Çalışmadan elde ettiğimiz sonuçlar antrenman programına eklenen PEP eğitim programının profesyonel kadın hentbolcularda dinamik dengeyi olumlu yönde etkilediğini, ancak esneklik, çeviklik, kas kuvveti, fonksiyonel sıçrama üzerine etkisinin olmadığını göstermiştir. Bu sonuçlar ışığında kadın hentbol sporcularında dinamik dengenin geliştirilmesi için PEP eğitim programı uygulanması önerilebilir.

Handball is an Olympic team sport. Knee injuries is one of the most common injuries in handball. Preventing Injuries and Enhancing Performance Program (PEP) has been developed to decrease the number of anterior cruciate ligament injuries suffered by female athletes and to implement a strategic training program. The purpose of this study is to investigate the effects of adding PEP on jump performance, flexibility, agility, muscle strength, and balance in female professional handball players. 64 players from teams of 2017-2018 Turkish Women Super Handball League has been participated in the study. Teams divided randomly two groups as PEP group (n = 32) and control group (n = 32). Players in the PEP group applied PEP training program as three times a week for 20 weeks, as added routine training program. The program consists of warming up, strength, plyometric, agility and stretching exercises. The players in the control group continued their regular training programs. Participants were assessed at baseline and after 20 weeks. Players assessed with Sit and Reach for flexibility, hand held dynomometer for strength, Star Excursion Balance Test and Kinesthetic Ability Trainer (KAT) for balance, Illinois Agility Test for agility, Single Hop Test, Triple Leg Hop Test for jump performance at pre- and post-training period. In addition to these tests, injury diaries were kept for players every week. At the end of 20 weeks, improvement was observed in quadriceps muscle strength, Illinois Agility Test and Single Leg Jump and Triple Jump Test in both groups (p <0.05). However, when the Star Balance Test parameters were examined, all directions except the posterior and postero-lateral directions were improved in the PEP group, whereas only the right leg posterior and left leg anterior directions were improved in the control group. There was difference for a few measurement the KAT parameters in both groups (PEP group: double foot right, single foot right-posterior, Control group: double foot right, double foot anterior, double foot posterior). When the baseline data of the groups were compared, there was a difference for KAT value of double foot balance in favor of PEP group; Star Excursion Balance Test values including right leg anterolateral, right leg lateral and posterolateral in favor of control group (p <0.05). In the final examination, there was a significant difference in favor of PEP group for the right leg anterior, left leg anterior and left antero-medial directions of the Star Excursion Balance Test values and single leg rightright values of KAT (p <0.05). When the injury diary was examined in two groups, at the end of 20 weeks there was no injury for players in the PEP group. However, in the control group, two athletes (%6,25) suffered anterior cruciate ligament injury, one at week 7 and the other at week 16. Our results showed that the PEP education program which was added to training of female handball players has positive effects on dynamic balance, but had no effect on agility, flexibility, muscle strength, functional jumping. The implementation of the PEP training program for the development of dynamic balance in female handball athletes in the light of these results can be suggested.