Mecma-i âyin-i şerîf (İnceleme metni)

Abstract

Bu çalışma, Almanya’daki Leipzig Üniversite Kütüphanesi’nde kayıtlı Mecmû?a-i Âyin-i Şerîf isimli eser üzerinde gerçekleştirilmiştir. Eser, âyini dinleyenlerin elinde belge bulunması amacıyla broşür olarak kaydedildiği için yazarı belli değildir. 1313 yılında tamamlanmış, 51 varaktan, her bir varak iki sütun ve genelde 15’er satırdan oluşan eser, nestalik hatla, manzum olarak kaleme alınmıştır. İçinde çoğunlukla Mevlânâ’ya, Sultan Veled’e ve Ulu Ârif Çelebi’ye ait manzumeler bulunmaktadır. Tezimiz; Mevlevîlik, Mecmû?a-i Âyin-i Şerîf ve Açıklamalı Metni olmak üzere üç ana çerçeveden oluşmaktadır. Mevlevîlik kısmında Mevlevîliğin doğuşu ve yayılışı, Mevlevî Mukâbelesi ve Semâ, Mevlevî Müziği ve Âyinler konularını ele aldık. Mecmû?a-i Âyin-i Şerîf bölümünde nüsha tavsifi, muhtevası ve önemi, mecmua içindeki bestekârlar ve mevlevîlikle olan ilişkilerine dair bilgiler verdik. Açıklamalı Şerh Metni bölümünde ise, mecmuada yer alan manzumelerin günümüz alfabesine çevrisini yaptık. Mecmuanın yazıya geçirildiği tarihte (1313) toplu bir şekilde sunulan şiirler, içinde bulunduğu bağlam göz önüne alınarak incelenmiş ve dipnot yöntemiyle tüm iktibas ve telmihler gösterilmeye çalışılmıştır. Yine aynı yöntemle, ilgili yerlerde, tasavvufî içerikli bu metin üzerinden İslam düşünce tarihindeki bazı geleneklere atıfta bulunduk. Tekkelerde yapılan ibâdet şekli olan âyin kavramını irdeledik ve bu düşünce yapısının yansıması olan şiirleri ihtiva eden mecmuayı, edebiyat/kültür tarihine kazandırmaya çalıştık.

This study was carried out on the work of art called Mecmû?a-i Âyin-i Şerîf, registered in the library of Leipzig University in Germany. The work of art was registered as a brochure so as to make rite listeners have a written document in their hands so it’s writer is not definite. The work was completed in 1313 and consists of 51 leaves, each leaves has two columns and generally 15 lines and this work art was written up with nestalik style as a poetic. There are mostly poetics which belong to Mevlânâ, Sultan Veled and Ulu Ârif Çelebi. Our thesis is formed from 3 main frames that are Mevleviyeh, Mecmû?a-i Âyin-i Şerîf and Expositional Text. In the part of Mevleviyeh, we dealt with the born and deployed of Mevleviyeh, Mavlawi requital and Semâ?, Mavlawi music and rites. In Mecmû?a-i Âyin-i Şerîf, we informed about the edition definition, content and importance, composers in the journal and their relations with Mevleviyeh. In the part of expositional şerh/sharh text, we translated the poems which are in the journal to current alphabet. Poems which were presented processionally in the year (1313) when journal was written up to composition have been analysed considering the context they are in and all quotes and references have been tried to be indicated with postscript method. Yet, with the same method, in related parts, we refered to same traditions in the Islamic Though History through this sufistic text. We examined the concept of rite which is the type of worship done in lodges and tried to bring in the journal consisting of poems which are the reflection of this thought to the literature / culture history.