İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları ve bu davranışların okul etkililiği üzerindeki etkisine ilişkin algıları

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmen algısına dayalı olarak, Niğde il merkezindeki ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarını hangi sıklıkta sergilediklerine ve örgütsel vatandaşlık davranışlarının okul etkililiği üzerindeki etkisine ilişkin algılarını belirlemektir. Araştırmanın örneklemini 2009-2010 eğitim öğretim yılında Niğde il merkezindeki ilköğretim kurumlarında görev yapan 316 öğretmen oluşturmaktadır. Öğretmenlere araştırmacı tarafından geliştirilen ve 40 sorudan oluşan ölçek uygulanmıştır. Verilerin analizinde ortalama, standart sapma, t-testi, tek yönlü varyans analizi ve nonparametrik testler gibi tekniklerden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır. 1. Niğde il merkezindeki ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarını sergileme sıklıklarına ilişkin algıları ?orta? düzeydedir. 2. Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin görüşleri ile cinsiyet ve mezun olunan okul değişkenleri arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Bunun yanında, hizmet yılı, öğretmenlik mesleğini isteyerek seçme ve öğretmenlik mesleğini severek yapma değişkenlerine göre anlamlı bir fark bulunmuştur. 3. Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının okul etkililiği açısından önemine ilişkin algıları ?önemli? düzeyindedir. 4. Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının okul etkililiği açısından önemine ilişkin algıları cinsiyet, hizmet yılı, mezun olunan okul, öğretmenlik mesleğini isteyerek seçme ve öğretmenlik mesleğini severek yapma değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir. 5. Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışının ?saygı ve hoşgörü?, ?katılım?, ?destek ve yardım?, ?takım ruhu? ve ?okulu koruma? boyutlarına ilişkin algıları ?orta? düzeydedir. 6. Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının tüm boyutlarına ilişkin algıları ile cinsiyet, mezun olunan okul ve öğretmenlik mesleğini severek yapma değişkenleri arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Bunun yanında, hizmet yılı ve öğretmenlik mesleğini isteyerek seçme değişkenleri ile örgütsel vatandaşlık davranışının boyutları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Hizmet yılı 11-20 yıl olan öğretmenlerle 21 yıl ve üzeri hizmet yılına sahip öğretmenlerin, örgütsel vatandaşlık davranışının ?saygı ve hoşgörü?, ?katılım?, ?takım ruhu? boyutlarına ilişkin algıları farklıdır. Öğretmenlik mesleğini isteyerek seçen öğretmenlerin ?katılım?, ?destek ve yardım?, ?takım ruhu?, ?okulu koruma? boyutlarına ilişkin algıları daha yüksektir. 7. Örgütsel vatandaşlık davranışının ?saygı ve hoşgörü?, ?destek ve yardım?, ?takım ruhu? ve ?okulu koruma? boyutlarının okul etkililiği açısından önemi ?önemli? düzeydedir. ?Katılım? boyutunun okul etkililiği açısından önemi ise ?çok önemli? düzeyindedir. Anahtar Kelimeler: Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Okul Etkililiği

The broad objective of this study is to examine the perception of teachers, who work in primary schools in the center of Niğde, how to demostrate organizational citizenship behaviors and its importance. The sample survey of this study comprises 316 primary school teachers who are working officially in the center of Niğde Province during the period 2009-2010. To understand the organizational citizenship behaviors and their perceptions about its importance, the teachers were asked to fill out data, the some methods including mean, standart deviation, one-way analysis of variance, t test and non parametric test were used. The following results have been reached according to the findings. 1. The level of perception of teachers working in primary schools in Niğde about organizational citizenship behaviors is in a ?middle? state. 2. There is not a significant difference between the variables of sex and the school graduated of teachers when their perceptions of organizational citizenship behaviors is examined. Besides, it has been observed that there is a significant difference when the variables of work duration , voluntary selection of the teaching occupation, loving the teaching occupation. 3. The level of perception of teachers working in primary schools in Niğde about the importance of organizational citizenship behaviors on school?s effectivies is a ?important? state. 4. There is not a significant difference between the variables of sex, the school graduated, work duration , voluntary selection of the teaching occupation, loving the teaching occupation of teachers when their perceptions of importance of organizational citizenship behaviors on school?s effectivies organizational citizenship behaviors is examined. 5. The level of perception of teachers working in primary schools is ?middle? about the dimensions of organizational citizenship behaviors . 6. There is not a significant difference between the variables of sex, the school graduated and loving the teaching occupation of teachers when their perceptions of organizational citizenship behaviors dimensions have been examined. Besides the perceptions of teachers who work about 11-20 years and those who work longer than 21 years about the dimensions of organizational citizenship behaviors `participation?, `respect and tolerance? and `team spirit? are different from others. The perception of teachers who choose the teaching job voluntarily are higher about dimensions of organizational citizenship behaviors `participation?, `support and assistance?, `team spirit?, `the protection to school?. 7. The level of perception of about the importance of organizational citizenship behaviors dimensions , "respect and tolerance", "support and assistance," "team spirit", "school protection," in term of the effectivies of schools is in a ?important?. "Participation" dimension is in a ?very important?. Key Words: Organizational Citizenship Behavior, School Effectiveness