Özbek şairi Habîbîy ve Dîvânı (Metin – Aktarma - Tematik indeks)

Abstract

Bu araştırma, birinci bölümde şair Mevlana Habibiy’nin Kiril alfabesi ile basılmış “Häbibiy Devån” adlı şiir kitabı transkribe edilerek Türkiye Türkçesine aktarılmasına ve ikinci bölümde 2983 madde başı sözcüğün tematik indeks biçiminde sunulmasına dayanmaktadır. Üçüncü ve son bölümde bulgular ele alınmıştır. Söz konusu bu indeks, çeşitli kaynaklardan derlenerek sözcük anlamlarının ve edebî kullanımlarının bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur. Girişte eserin şairi ile bilgi verilmesinin ardından Divan’daki 291 gazel önce çeviri yazıile verilmiş daha sonra ele alınan bu gazellerdeki tüm sözcükler tematik indeks olarak hazırlanmıştır. Tematik indeks aşamasında her sözcük bağlamına göre incelenmiş olup alt maddeler halinde sınıflandırılmıştır. Bunun için bütün kaynaklar tek tek taranarak kalıplaşmış sözler, kültürel unsurlar, sosyal hayatla ilgili unsurlartespit edilmiştir. Bütün bunların yanı sıra Habibiy’nin yaşadığı dönemin sosyal ve siyasi olayları da şiirlere yansıdığı ölçüde araştırılmıştır. Türkiye Türkçesine kazandırılan bu eserde böylelikle şiir dilini oluşturan zenginlikler ortaya koyulmuştur ve bunun üslup çalışmalarında da önemli olacağı düşünülmektedir.

In our thesis, in the first chapter, initially we transcribed poet Mevlana Habibiy’s poetry book named “Häbibiy Devån” published in Crilic alphabet and transleted the book into Turkey Turkish and in the second chapter, we based on the thematic index which contains 2983 words. In the third and final chapter, we discussed the findings. This index was created by the introduction of the literary use and meanings of the words and compiled from various sources. In the introduction part, we gave information about poet Habibiy and analyze 291 gazalles from his Diwan. At first, we made transliteration of the gazelles and then we prepared a thematic index of all the words in these gazelles. In the thematic index we classified the words according to context and grouped sub-titles. In this process, the phrases about cultural and social life of that period have been identified by scanning the sourcess. Besides all these, the social and political events of Habibiy’s time have been investigated through his poems. This thesis, in terms of the inroduction of poet Habibiy and his Diwan, is very important. Thus, it is demonstrated that the language of poetry and compose the richness of his style is thought to be important for other stylistic studies.