Türkiye’de kadın eksik istihdamını belirleyen faktörler: TÜİK 2009 hanehalkı işgücü anketi ham verileri ile cinsiyete dayalı bir karşılaştırma

Abstract

Kadın işgücü Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ), Dünya Bankası, Avrupa Birliği, Uluslararası Sosyal Güvenlik Birliği gibi uluslararası ve ulusal istatistiklerde dezavantajlı grup içinde yer almaktadır. Türkiye’de kadınların işgücüne katılma oranı ve genel istihdam içindeki oranları sosyal, ekonomik, kültürel vb. nedenlerle gerek Dünya, gerekse AB ölçeğine göre çok düşüktür. Eksik istihdam ise tüm ülkeler için üretim, yatırım, tasarruf, tüketim, milli gelir gibi ekonomik göstergelerle düşünüldüğünde en ciddi sorunlardan birini oluşturmaktadır. Her iki olumsuz koşul bir araya geldiğinde, toplumlar ekonomik, sosyal, hukuksal hayatta uzun vadeli ve çok boyutlu sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu çalışma, Türkiye’de eksik istihdamda olan kadınların temel işgücü piyasası göstergeleri ile profil özelliklerini ve kadınların eksik istihdamında etkili olan faktörlerin tespitini kapsamaktadır. Çalışmanın konusu, eksik istihdamı ekonomi teorileri açısından incelemekten çok, kadının eksik istihdamını belirleyen faktörleri, cinsiyet temelli bir inceleme ile ortaya çıkarmaktır. Bu noktada, TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi (HİA) 2009 yılı ham veri setinden yararlanılmış; analizler SPSS 11.5 paket programı ile yapılmıştır. Toplam, zamana dayalı ve yetersiz istihdamı belirleyen faktörleri incelemek için lojistik regresyon modeli oluşturulmuştur. HİA 2009 verileri TÜİK tarafından tanımlanan ağırlıklar ile Türkiye boyutunda genelleştirilmiştir. Çalışmanın amacı, kadınların eksik istihdamına ilişkin durum tespiti yapılarak, kadına yönelik istihdam politikaları ya da eksik istihdamı politikaları önerilerinin geliştirilmesine katkı sağlamaktır. Bu çalışmada, hem kadınlar, hem erkekler için boşanmış olmak, kayıt dışı çalışmak, eğitim düzeyinin yükselmesi, kırda yaşamak eksik istihdam riskini artıran özellikler olarak tespit edilmiştir.