Eski Mezopotamya ve Yunan dünyasında din ve tanrılar

Abstract

Yunancada, Fırat ve Dicle nehirleri arasındaki verimli topraklara Mezopotamya adı verilmektedir. Mezopotamya Prehistorik Dönemlerden itibaren tarihin her devresinde insan topluluklarının yaşadıkları bir bölge olmuştur. Bu bölgenin ilk sakinleri hakkında fazla bilgi sahibi değiliz. Ancak yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen kültür kalıntılarından bu toplulukların kültürel varlıkları konusunda kısmen bilgi sahibi olmaktayız. Daha sonra söz konusu bölgeye, M.Ö. 4. binyılda Sümerler gelmiştir. Bölgeye gelen Sümerler, bölgede yaşayan insanların kültürüne kendi kültür unsurlarını da katarak dünya tarihinde ilk defa bir medeniyet kurmaya muvaffak olmuşlardır. Sümerler tarafından oluşturulan bu medeniyet daha sonra kurulan medeniyetleri çok bariz bir şekilde etkilemiştir. Kültürel alanda büyük bir ilerleme sağlayan Sümerler M.Ö. 3200'lerde ?Sümer Çivi Yazısı? adını verdiğimiz yazıyı icat etmişlerdir. Yazının icat edilmesi sayesinde gerek dini metinler gerekse o zamana kadar sözlü olarak süregelen kahramanlık hikâyeleri, insanların inandıkları tanrılar ve devlerle ilgili maceraları anlatan ?mit?ler yazıyla tespit edilmiştir. Sümerlerin ortaya koymuş oldukları bu değerler, M.Ö. 2350'lerde bu bölgeye göç eden Sami bir kavim olan Akkadlara onlardan da yine Sami kavimlerden Babil ve Asurlulara geçmiştir. Tarihin her devresinde farklı farklı bölgelerde yaşayan insanlar arasında ticari, siyasi, sosyal, dini ve kültürel ilişkiler gelişmiştir. Bu noktada Mezopotamya'da gelişen inanç sistemi ve tanrılarla ilgili mitolojik belgeler Anadolu ve Suriye-Filistin hattındaki toplumlara geçmiştir. Mezopotamya'nın inanç sisteminin Yunanlılara geçişinde Anadolu ve Suriye coğrafyaları köprü vazifesi görmüşlerdir. Bu çalışma birbirine bağlı üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmamızın birinci bölümünde, Mezopotamya'nın inanç sistemini ele almaya çalıştık. Bu bölümümüzde Mezopotamya panteonundaki tanrıları, insanların tanrılara karşı gerçekleştirmiş oldukları ritüelleri ve mitolojik belgelerde adı geçen tanrıların tüm özelliklerini inceleyerek belgelerle desteklemeye çalıştık. İkinci bölümümüzde ise Mezopotamya inanç sisteminin Anadolu ile Suriye-Filistin hattında yaşayan toplumlara, onlardan da Yunanlılara geçişinin izlerini takip ettik. Bu coğrafyalarda yaşayan halkların inanç sistemlerini inceleyerek Mezopotamya'nın etkilerinin izini sürdük. Son olarak üçüncü bölümümüzde, Yunan inanç sistemine Mezopotamya toplumlarının aynı husustaki etkilerini örneklendirerek, mukayeseli bir şekilde vermeye çalıştık. Anahtar Kelimeler: Mezopotamya, Yunan, Din, Tanrılar.

In Greek, the productive lands between Euphrates and Tigris are called Mesopotamia. Mesopotamia, since the Prehistoric periods, in every stage of history, has been a region where human communuties lived. We don?t have much knowledge about the first residents of this region. Hovewer, we have some information regarding the cultural assets of these communities thanks to some cultural remains, obtained as a result of some researches. Later on, Summerians arrived to this region in B.C 4000. Summerians who came to the region, by contributing to the culture of the people?s culture who lived there, the first time in the world?s history managed to create a civilization. This civilization that is created by Summerians, obviously affected many civilizations that are created later on. Summerians who made a great progress in cultural field, invented the script we call ?Summerian Cuneiform Script? in B.C 3200s. Thanks to the invention of writing, both religious scripts and romances that has been verbal until then, the gods who people worship and ?myths? that tells the adventures about giants are found in writing. These values that Summerians created, transferred to the Accadians, which is a Semitic tribe, immigrated to this region, and transferred from them to Babylonians and Assurians which are also Semitic tribes. In every stage of the history commercial, political, social, religious and cultural relationships are developed between people who live in different regions. At this point, the belief system, developed in Mesopotamia and mythologic documents about gods are transferred to the communities, living in Anatolia and Syria and Palestine line. Anatolia and Syria lands acted as a bridge in the transfer of Mesopotamia?s belief system to Greeks. This study is consisted of three connected part. In the first part of our study, we discussed the belief system of Mesopotamia. In this part, we studied and tried to document the gods in Mesopotamia pantheon, the rituels that people performed for gods and all features of gods whose names takes place in mythological documents. In the second part, we traced Mesopotamia belief system transferring to communities living in the line of Anatolia, Syria and Palestine and later on it?s transfer to Greeks. We traced the effects of Mesopotamia by studying the belief system of people who live in these lands. Finally, in our third part, we tried to present Mesopotamia communities effect on Greek belief system regarding the same subject by exemplifying it. Key Words: Mesopotamia, Greek, Religion, Gods.