19. yüzyıl'da Anadolu'da salgın hastalıklar (Veba, Kolera, Çiçek, Sıtma) ve salgın hastalıklarla mücadele yöntemleri

Abstract

Tarih boyunca veba başta olmak üzere, kolera, çiçek ve sıtma gibi salgın hastalıklar devletleri, toplumları ve insanları derinden etkilemiştir. Özellikle kıtalar arası geçiş güzergâhında bulunan Anadolu ilk çağlardan itibaren hem Avrupa hem Asya kökenli salgın hastalıklara maruz kalmış bir bölgedir. Bulaşıcı hastalıklar tüccarlar, hacılar ve ordular aracılığıyla neredeyse tarihin her döneminde Anadolu'yu mesken tutmuştur. Salgınların Anadolu'yu esaret altına aldığı dönemlerden biri de 19. yüzyıldır. Osmanlı Devleti'nin siyasi, ekonomik ve demografik olarak büyük bir bunalım içinde olduğu bu yüzyılda veba, kolera, sıtma ve çiçek hastalıkları Anadolu'nun hemen her tarafında büyük can ve mal kaybına yol açmıştır. Devlet, salgınları önlemek için dünya ile eş güdüm içinde karantinadan ilaç teminine; hekim, eczacı ve aşıcı tayininden hastalığa yol açan ortamın sıhhi teminine kadar birçok konuda önlemler almaya çalışmıştır. Osmanlı toplumundaki hastalık algısı, salgınlarla mücadele sürecini olumsuz etkilemiş olsa da Osmanlı hükümeti hem halkı bilinçlendirmek hem de idari ve sıhhi tedbirler alarak salgın hastalıkların etkilerini en aza indirmek için büyük bir çaba göstermiştir.

Thoroughout the history epidemics such as Plague, Malaria, Cholera and Chicken Pox affected both people and the states deeply. Anatolia where lays on the ways of transmission between the continents, was exposed to epidemics coming from both Asia and Europe from the ancient times. Epidemics came to Anatolia via the merchants, armies and pilgrims in every age of history. One of these ages when epidemics captured Anatolia was 19th century. The Plague, the Colera, the Malaria and the Chicken Pox caused many deaths and loss of propertyin Anatolia as the Ottoman Empire experienced crisis in politics, economy and demographics at that time. The state tried all the solutions such as quarantinas coordinated with the World states, medication recruitment, investment of doctors, chemists and vaccinators, and the recruitment of the medical conditions which caused epidemics to prevent epidemics. Although the Ottoman Empire citizens' ilness perception affected the battle against the diseases badly, the state expended a great energy both to raise awareness of the citizens and to reduce the effects of the epidemics by taking political and medical precautions.