Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri programlarında dış politika (1920-1980

Abstract

Cumhuriyetimiz bugüne kadar belli baslı dönemlerden geçmistir. Atatürk döneminde dıs politika öncelikleri Lozan Antlasmasının genç Türk devletine sagladıgı yeni uluslararası kimlik ve hakların uygulanarak pekismesi, dıs iliskilerin gelistirilip çesitlendirilmesi, uluslararası çok taraflı siyasi faaliyetlere katılım, iktisadi hayatımızın ve silahlı kuvvetlerimizin modernlestirilmesini hedefleyen çalısmalar seklinde özetlenebilir. Atatürk'ün vefatı üzerine Cumhurbaskanı olan smet nönü, devleti otoriter ve duruma hakim bir sekilde yönetmis, Akdeniz'de Mussolini tehlikesi karsısında ve çok yakınlasmıs olan II. Dünya Savası öncesi ngiltere ve Fransa'yla dayanısmaya dogru bir dıs politika çizgisine yönelmistir. nönü'nün dikkatli ve ihtiyatlı tutumu Türkiye'yi savasın dısında tutmus ve altı yıla yakın süren ve özellikle Avrupa ve Asya için felaketli bu dönemde Türkiye, hem batılı müttefiklerin kendisini savasa sürükleme taleplerini savusturmus, Almanya ile çatısma durumuna girmemis ve SSCB ile iliskilerde zorluklar yasanmasına mahal vermemistir. 1950 Mayıs'ındaki seçimlerde yirmi yedi yıldır süren tek parti iktidarı sona ermis ve Demokrat Parti'nin on yıl sürecek iktidarı baslamıstır.Bu dönemde Cumhurbaskanı Celal Bayar ve Basbakan Adnan Menderes Hükümetleri'nin dıs politikası batı dünyası ile iliskilerin sıkılastırılması, güvenligimiz için NATO'ya girmek, dıs yardımlardan azami istifade ile yetersiz ve köhnelesmis altyapıyı güçlendirecek yatırımları ve iktisadi kalkınmayı saglamak seklinde özetlenebilir. 27 Mayıs 1960 Askeri darbesi ile Demokrat Parti iktidardan uzaklastırılmıs ve bir süre askeri bir yönetim iktidarda kalmıstır. Bu dönemde Türkiye uluslararası taahhütlerini sürdürmeye devam etmistir. 1961'de yeniden çok partili siyasi hayata geçilmistir. Kıbrıs sorunu artık Türkiye'nin dıs politikasında devamlı bas köseye oturmus ve dıs iliskilerini hayli etkilemeye baslamıstır. Özetle; Türkiyemiz jeostratejik konumu, jeopolitik önemi ve milli hedefleri ile çevresindeki kritik olaylara büyük bir duyarlılık içinde, problemlerle dolu dıs iliskilerinde büyük gayretler ve gelismelerle Atatürk'ün yolunda azimle devam etmektedir.

Türkiye has been passed through many important eras. In Atatürk's era, political priorities are strengthen the national identity and rights, which were taken in Loussane Treaty, improving international relatioans,take part in multinational activities, improving financial status and strengthen the army . After Atatürk's death, nönü became president. He ruled the state very strictly and tough. With the threat of Mussolini and inevitable II. World War he built close relations with England and France. With nönü's cautious international relations Türkiye avoided the II. World War, avoided the attempts to drag Türkiye to War by Allies, avoided the conflict with Germany and SSCB for six disastrous years for all Asia and Europe. In 1950's elections 27-year-single-ruling party era ended and began the 10 year era of Domocrat Party. President Celal Bayar and Vice President Adnan Menderes built close relations with western powers, took part in NATO, took international helps to modernize the country, modernized the old infrastructure and developed economy of the country. After military coup in 1960 military power, Democrat Party was abstained from ruling the country so the military power ruled the country for a while. In this period Türkiye announced that he will stick to international promises though. 1961 the country transform to multi-party democratic elections again. Cyprus became a main issue of our international relations from now on and effected our international relations severely. Türkiye with its geopolitik and geostrategic position, will keep its promises heading to Atatürk's path beware of critical issues, full of problems in international relations and events around him.