1928 harf devriminin Türk entelijansiyası tarafından yorumlanış tarzları üzerine bir inceleme

Abstract

Türkler, bulundukları coğrafi bölgeye, kültür çevrelerine bağlı olarak tarihsel süreç boyunca çeşitli alfabeler kullanmışlardır. Bu alfabeler dine dayalı nedenlerden ötürü zaman içerisinde değişiklik göstermiştir. Bunların içinde en uzun zaman diliminde kullanılan alfabeler ise Göktürk ve Uygur Alfabeleridir. İslâmiyetin kabul edilmesinden sonra ise Arap Alfabesi kullanılmaya başlanmıştır. Ancak Arap Harflerinin güç öğrenilir olması ve Türkçedeki harfleri tam olarak karşılayamaması alfabe değiştirme düşüncesini ortaya çıkarmıştır. Türkçenin Arapça kökenli sözcük ve gramer kurallarından temizlenip, Türkiye Cumhuriyetinin ulusal dili olma özelliğini kazanması için 1 Kasım 1928’de yeni Türk Harfleri kabul edilmiştir. Lâtin Harflerinin kabulüyle modernleşmenin temel aşamalarından biri sayılan dilde değişikliğe gidilmiştir. Böylece oluşturulmak istenen yeni ulus-devletin inşâsı için daha uygun bir edebî üslûp geliştirilmiştir. Dil devrimi, sadece edebi alanı değil, siyasal ve toplumsal yaşamı da etkileyip, dönüştürmüştür. Buradan hareketle, bu çalışmada harf devrimi ideolojisinin oluşturduğu etki ve toplumsal kurumlardaki yansıması incelenmiştir. Dil, lengüistik ve filolojik bir çalışma alanı olması bakımından entelijansiya tarafından araştırılabilir bir inceleme konusu olmaktadır. Bu nedenle de günümüzde harf inkılâbına dair tartışmalar hâlen devam etmektedir.

The Turks used various alphabets during the historical process, depending on their geographical region and cultural environments. These alphabets have changed over time for religious reasons. The alphabets used in the longest period of time are Göktürk and Uighur Alphabets. After the adoption of Islam, the Arabic alphabet was used. However, the fact that Arabic Letters are learned power and that they cannot fully meet the letters in Turkish has revealed the idea of changing the alphabet. On November 1, 1928, new Turkish Letters were adopted in order to clear turkish from the Arabic word and grammar rules and to become the national language of the Republic of Turkey. With the adoption of Latin Letters, the language, which is considered one of the basic stages of modernization, has been changed. Thus, a more appropriate literary style has been developed for the construction of the new nation-state. The language revolution has influenced and transformed not only the literary field, but also political and social life. From this point of view, the effect of the ideology of the letter revolution and its reflection in social institutions are examined. Language is a subject of research by intellectuals as it is a lengüistic and philological field of study. For this reason, today, discussions about the case of letter reconstruction are continuing.