Egzersiz sağlık inanç modeli ölçeğinin Türkçe geçerlilik ve güvenilirliği

Abstract

Günümüzde kronik hastalıklar başta olmak üzere modern yaşamın getirdiği yaşam tarzından kaynaklanan hastalıkların artış gösterdiği bilinmektedir. Bu hastalıkların artmasındaki öncü sebeplerinden birisi olan fiziksel aktivite yetersizliği, toplumlar için önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Fiziksel aktivitenin insan sağlığı için önemi bilinmesine karşın sağlık inançları nedeniyle egzersiz ve diğer fiziksel aktivitelere gereken önem verilmemektedir. Bu nedenle sağlığın geliştirilmesinde yaşam biçim davranışlarının temel bileşenlerden biri olan egzersiz davranışlarının ve davranışları etkileyen inanç ve tutumların belirlenmesi son derece önemlidir. Türkiye’de Sağlık İnanç Modeli temelli egzersiz davranışları ile ilgili inançları değerlendiren bir ölçek yoktur. Bu nedenle bu çalışmada Egzersiz Sağlık İnanç Modeli Ölçeğinin(ESİM) Türk toplumu için geçerli ve güvenilir bir araç olup olmadığını belirlemek ve Türk toplumuna kazandırmak amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Isparta’da yaşayan, Aile Sağlığı Merkezi’ne kayıtlı 18 yaş ve üzeri 350 katılımcı oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak, Tanımlayıcı Bilgi Formu ve Egzersiz Sağlık İnanç Modeli Ölçeği kullanılmıştır. Veriler Mart 2018-Haziran 2018 tarihleri arasında yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 24.0 programı kullanılmıştır. Verilerin analizinde, katılımcılara ilişkin bilgiler sayı ve yüzde dağılımları ile incelenmiştir. Ölçeğin kapsam geçerliği için, kapsam geçerliliği İndeksi incelenmiştir. Ölçeğin yapı geçerliliğini belirleyebilmek için “Doğrulayıcı faktör analizi” yapılmıştır. Ölçeğin güvenirliği; iç tutarlık madde analizi, cronbach alfa ve test tekrar test ile değerlendirilmiştir. Analiz sonucunda, Ölçeğin KMO değeri 0.883, Bartlett’s testi 2406.89’dir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda uyum iyiliği indekslerinin iyi düzeyde olduğu saptanmıştır. Ölçeğin alt boyutlarının faktör yükleri 0.45 ve 0.91 arasından dağılım gösterdiği görülmerktedir. Croncach alpha düzeylerinin 0.85 ile 0.93 arasında olduğu saptanmıştır. Test tekrar test sonuçlarına göre, korelasyon katsayıları 0.64 ile 0.97 arasındadır. Sonuç olarak, yapılan psikometrik ölçüm sonuçları doğrultusunda ESİM ölçeğinin Türkçe formunun egzersiz davranışlarını değerlendirmede kullanımı için geçerli ve güvenilir olduğu bulunmuştur.

Today, it is known that diseases caused by the lifestyle that modern life brings, especially chronic diseases are increasing. Inadequacy of physical activity, which is one of the leading causes of these diseases, poses an important threat to societies. Although the importance of physical activity for human health is known, due to health beliefs, exercise and other physical activities are not cared. Therefore, it is extremely important to determine exercise behaviors and beliefs and attitudes that affect behaviors, which are one of the basic components of life style behaviors in health promotion. There is no scale that evaluates beliefs about exercise behaviors based on Health Belief Model. Therefore, in this study, it is aimed to determine whether Exercise Health Belief Model Scale (EHBM) is a valid and reliable tool for Turkish society and gain it to Turkish society. The sample of the study consists of 350 participants aged 18 and over who are registered to the Family Health Center in Isparta. Descriptive Information Form and Exercise Health Belief Model Scale is used as data collection tools. Data are collected between March 2018-June 2018 using face to face interview technique. SPSS 24.0 program is used for data analysis. In the analysis of the data, the information about the participants is examined by number and percentage distributions. For the content validity of the scale, the content validity index is examined. In order to determine the construct validity of the scale, “Confirmatory factor analysis” was performed. Reliability of the scale; internal consistency item analysis, cronbach alpha and test retest. As a result of the analysis, the KMO value of the scale is 0.883 and Bartlett testis test is 2406.89. Consequence of confirmatory factor analysis, goodness of fit indices are found to be good. The factor loads of each substance are between 0.45 and 0.91. Croncach alpha levels are found to be between 0.85 and 0.93. According to test-retest results, correlation coefficients are between 0.64 and 0.97. As a conclusion, according to the psychometric measurement results, it is found that the Turkish version of the EHBM scale is valid and reliable for use in evaluating exercise behaviors.