Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve Türkiye örneği: Bir zaman serisi analizi uygulaması (1992-2003)

Abstract

Ekonomik büyümenin sağlanması, ekonomik büyüme ile birlikte adil bir gelir dağılımı ve sosyal refahın arttırılması ülkeler açısından istenilen en temel ekonomik amaçlardır. Bu ekonomik amaçlara ulaşabilmek için var olan problemlerin tanımlanması ve bu problemlerin çözülmesi gerekmektedir. Özellikle gelişmekte olan ekonomiler için karşılaşılan en temel problemler tasarruf darboğazı ve kaynak yetersizliğidir. Doğrudan yabancı sermaye yatırımları kaynak yetersizliği problemini çözmede en etkin politika aracı olarak görülmekte ve ülkelerin dikkatinin bu konu üzerinde toplanmasına neden olmaktadır. Bu çalışma, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını tanımlamayı amaçlamaktadır. Bu düşünceyle doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının teorik altyapısı verilmiş ve bir örnek olarak Türkiye için doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve bu yatırımların bölgesel belirleyicileri olarak bazı makro veriler arasında bir uzun dönem denge ilişkisinin varlığı sınanmıştır. Eşbütünleşme analizi kullanılarak sınanmaya çalışılan uzun dönem denge ilişkisinde, gayri safi yurtiçi hasıla, altyapı yatırımları, dış ticaret oranı, döviz kuru, faiz oranı ve ücret değişkenleri kullanılmıştır. Analiz sonucunda Türkiye'de söz konusu değişkenler arasında uzun dönem ilişkisi gösterilmiş ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile gayri safi yurtiçi hasıla, altyapı yatırımları ve dış ticaret oranı arasında pozitif, yabancı yatırımlarla döviz kuru, ücretler ve faiz oranı arasında negatif yönlü bir ilişkinin olduğu ortaya konulmuştur.

The most prominent objectives of many countries are, to achieve sustainable economic growth, fair distribution of income and social wealth. A country should describe and solve their problems to achieve these macroeconomics goals. Espically developing countries have many contraints in that issue which are capital adequancy and lack of saving. Foreign direct investment is one of cure to solve these problems. Therefore most of developing countries try to attract foreign direct investment to achieve development. The main objectives of this study is to analyze all aspect of foreign investment. Therefore literature survey has been made about theory of foreign investment. Turkey is taken as a case study. Whether there is a long term correlation between some of the macroeconomic instrument and foreign investment or not is tested. Gross domestic product, infrastructure investment, foreign trade rate (openness), exchange rate, wages and interest rate are the independent variables of regression. The result of the cointegration analysis have showed that some of the variables which are gross domestic product, infrastructure investment and openness, have positive relationship with foreign invesment, the rest of variables which are exchange rate, wages and interest rate have negative relationship with foreign direct investment.