Bazı kırmızı başlı soğan (allium cepa l.) genotiplerinde haploid bitkilerin üretimi potansiyelinin tespit edilmesi

Abstract

Soğan (Allium cepa L.) türünde haploid bitki üretimi ginogenesis yöntemi ile mümkün olmaktadır. Farklı soğan genotiplerinin ginogenesis uyartımına verdikleri cevap ve haploid bitki üretme potansiyelleri farklılıklar göstermektedir. Bu tez çalışmasında ülkemizde yetiştiriciliği yapılan kırmızı başlı genotiplerin ginogenesis uyartımına verdiği cevaplar araştırılmıştır. Kullanılan soğan genotipleri Pamukkale Üniversitesi Bitki Genetiği ve Tarımsal Biyoteknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (PAU BİYOM) soğan gen havuzundan alınan açık tozlanan seleksiyon materyalleri ve standart çeşitlerden oluşmuştur. Ginogenesis uyartım deneylerinde on genotipten alınan ~43 bin çiçek tomurcuğu uyartım ortamına ekilmiştir. Ginogenesis uyartımı denemelerinde yer alan 10 genotipten dokuzundan cevap elde edilmiştir. Toplam 267 (% 0,63) tomurcuk ginogenesise cevap vermiş ve bunlardan 274 (% 0,64) adet ginogenik bitkicik elde edilmiştir. Ginogenik bitkiciklerin ~% 42’si normal gelişim gösterirken geri kalanları bitkiye dönüşememiştir. Flow sitometri analizi (FCM) ile yapılan ploidi analizi sonucunda normal gelişim gösteren ginogenik rejenerantların ~%50’sinin haploid olduğu tespit edilmiştir. FCM analizi normal gelişim gösteren ginogenik bitkilerin ~% 30’unun ve vegetatif olarak anormal gelişim gösteren bitkiciklerin ~% 40’ının diploid olduklarını göstermiştir. Ginogenik bitkilerin bazıları aklimize edilmiş ve dış ortama aktarılmıştır. Serada büyütülerek baş oluşturan ginogenik bitkiler kaynaklandıkları donör genotiplere benzerlik göstermişlerdir.

Production of haploid plants from onion (Allium cepa L.) species is possible via gynogenesis technique. Onion genotypes may vary in their responses to gynogenesis induction and potantial of haploid plant production ability. In this thesis project, responses of red bulb onion genotypes grown in our country to gynogenesis induction was studied. Onion genotypes used were open pollinated selection materials and standard varieties taken from Pamukkale University Plant Genetics and Agricultural Biotechnology Application and Research Center (PAU BIYOM) germplasm collection. In the gynogenesis induction experiments, ~43 thousand flower buds collected from 10 genotypes were placed in induction medium. Nine out of 10 genotypes used in the gynogenesis induction experiments showed response. A total of 267 (% 0,63) responded to gynogenesis and 274 (% 0,64) gynogenic plantlets were obtained from them. About % 42 of gynogenic plantlets showed normal growth and the remaining plantlates failed to develope to plant level. According to ploidy analysis with flow cytometry (FCM) ~% 50 of the gynogenic regenarants showing normal development were haploids. FCM analysis showed that ~% 30 of gynogenic plants with normal growth and ~% 40 of gynogenic regenerants with abnormal vegetative growth were determined to be diploids. Some of the gynogenic plants were aclimitized and transferred to in vivo. Gynogenic plants grown to produce bulbs in the greenhouse showed similarities to the donor genotypes from which they were obtained.