Amarna mektupları ışığında Akdeniz Dünyası’nın siyasi ve sosyal görünümü

Abstract

Amarna Çağı (MÖ 1390-1322) Eskiçağ Yakındoğu tarihinde uluslararası ilişkilerin ilk defa en yoğun biçimde yaşandığı dönemdir. Bu dönemde Akdeniz Dünyası’nda yer alan siyasi teşekküller Mısır firavunlarıyla çeşitli konular çerçevesinde yazışmalar yapmışlardır. Yazışmaları içeren tabletler Amarna Çağı’nda Akhetaten adıyla Mısır’ın başkentliğini yapan bölgede bulunmuştur. Bunların sayısı 382 olup büyük çoğunluğu Mısır’a gönderilen mektuplardır. Tabletlerin az bir kısmı Mısır firavunlarınca yazılan mektuplardan ve bazıları da Yakındoğu toplumlarına ait edebi, bilimsel içerikli metinlerden oluşmaktadır. Bu çalışmada bahsi geçen mektuplar ışığında Akdeniz Dünyası’ndaki siyasi yapıların genel manzarası mukayeseli bir biçimde çizilmeye çalışılmış ve mektuplardan coğrafyanın toplumların değişmez bir kaderi olduğu anlaşılmıştır. Nitekim Suriye coğrafyası Amarna Çağı'nda olduğu gibi günümüzde de ciddi bir kaos ortamındadır. Diplomasi çağı olarak da ifade edebileceğimiz bu dönem sadece tarih ilmiyle değil uluslararası ilişkiler ve siyaset bilimiyle de alakalıdır. Bu mektuplar incelendiğinde bunların daha pek çok alana hitap eden bilgiler içerdiği görülecektir.

The Age of Amarna (1390-1322 BC) was the first time in which the history of international relations was most intense in the history of the Near East. In this period the political organizations in the Mediterranean World have made correspondence with Egyptian pharaohs on various topics. Tablets that containing correspondence were found in Amarna Age as Akhetaten, the capital of Egypt. And the number of these is 382 and the vast majority are letters sent to Egypt. A small amount of the tablets consists of letters written by Egyptian pharaohs and some of which contain literary, scientific texts belonging to Near Eastern societies. In this study, in the light of the letters mentioned the general landscape of the political structures in the Mediterranean World was tried to be drawn in a comparative manner. And from letters it is understood that geography is an unchanging destiny of societies. As a matter of fact, the geography of Syria is in a serious chaos as it is in the Amarna Age. This period, which can be expressed as the era of diplomacy, is not only related to history but also to international relations and political science. When these letters are analyzed, it will be seen that they contain information that addresses more areas.