İş-aile çatışması ve tükenmişlik arasındaki ilişki: Bankacılık sektöründe bir araştırma

Abstract

Kitlesel üretim, etkinlik, verimlilik, performans, rekabet, müşteri odaklılık gibi kavramlardan sıkça söz edilmesi, serbest piyasa ekonomisinde örgütlerin çalışanlardan beklentilerinin sürekli ve hızla arttığını göstermektedir. Aynı zamanda, her geçen gün zorlaşan günümüz kentsel yaşamı içerisinde bireyler için iş, hayatın merkezi konumuna gelmekte, bireyler iş ve aile hayatının dengesini kurmakta zorlanmaktadırlar. İşin beklentilerinin bireylerin aile hayatındaki sorumluluklarını yerine getirmesini engelleyici düzeye ulaşması durumunda da iş-aile çatışması ortaya çıkmaktadır. Tükenmişlik ise özellikle hizmet sektöründe çalışanların yaşadıkları fiziksel, duygusal ve düşünsel yorgunluğa yol açan bir sendrom olarak görülmektedir. Temelinde örgütsel taleplerin yer aldığı iş-aile çatışması ve tükenmişlik bireysel, örgütsel ve hatta toplumsal boyutta olumsuz sonuçlara neden olması bakımından bir yönetim sorunu olarak ele alınmaktadır. Aşırı iş yükü, uzun ve belirsiz çalışma saatleri, performansa ilişkin baskılar, sektörün pek çok piyasa ile ilişkili olmasından kaynaklanan mali riskler sebebiyle oluşan iş güvencesizliği gibi etkilerle bankacılık sektöründe iş-aile çatışması ve tükenmişlik yaşanabileceği öngörülerek alan araştırması için bankacılık sektörü seçilmiştir. Bankacılık sektöründe yapılması düşünülen çalışma konusunu daha spesifik hale getirmek için önce banka çalışanları için kurulan sendikaların bildirileri incelenmiş, daha sonra ise banka çalışanlarından işten ayrılan ya da emekli olanlar bulunarak bankacılık sektöründe yönetim ve organizasyon boyutunda yaşanan sorunların ve dikkat çekici hususların dile getirilmesi istenmiştir. Literatür taramasında elde edilen bilgiler ile sektörde bizzat çalışmış olan kişilerden elde edilen veriler doğrultusunda sektörde yaşanan sorunların iş-aile çatışması ve tükenmişliğin nedenleri olarak ifade edilen sorunlarla örtüştüğü görülmüştür. Sonrasında yapılan nicel araştırmada 307 banka çalışanından elde edilen veriler değerlendirilerek, çalışanların orta düzeyde iş-aile çatışması ve tükenmişlik yaşadığı, iş-aile çatışması ile tükenmişlik arasında pozitif korelasyon olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: İş-aile çatışması, tükenmişlik, bankacılık sektörü

Making reference to terms such as mass production, efficiency, productivity, performance, competition, customer-based approach proves that expectations of organizations through employees have been increasing rapidly and continuously in the free market economy. Meanwhile, ''work'' has became the core subject of the life for individuals due to incremental challenges of living in cities day by day. Thus, individuals have great difficulty in balancing their work and family lives. When expectations of organizations prevent individuals to fulfil the responsibilities related to their family lives, work-family conflict arise. Burnout is considered as a syndrome which may result with physical, emotional and intellectual fatigue, is especially experienced by employees working in the service industry. Work-family conflict and burnout which have based upon organizational expectations, are discussed as management issues with regards to conduce toward adverse outcomes for individuals, organizations and even for the whole society. As a result of work overload, long and irregular working hours, pressures about performance, job insecurity which is a consequence of financial risk factors as banking industry is associated with other industries, experiencing work-family conflict and burnout may seem possible for employees working in the banking industry. Thus, the banking industry is determined as the research area. In order to make the research more specific, pronouncements of industrial unions have been investigated, and then, researcher asked to bankers, who resign or retired, as if they had problems or vocational issues related with management and organization. Information achieved by literature review and the data collected from both retired and resigned employees have shown that problems of bankers are related with antecedents of work-family conflict and burnout. After that, data was collected from 307 bankers with quantitative research method. Analyses show that both work-family conflict and burnout experienced by bankers are at the average level and the positive correlation between work-family conflict and burnout has been found. Key words: Work-family conflict, burnout, banking industry