Denizli efsaneleri

Abstract

Denizli, Ege Bölgesi'ni Akdeniz, İç Anadolu bölgelerine bağlayan yollar üzerinde kurulmuş önemli bir geçiş bölgesidir. Gerek bu coğrafi avantajı gerekse sanayisinin geliş olması bakımdan bölge iller arasında cazibe merkezi haline gelmiş ve oralardan ciddi göçler almıştır. Bunun sonucu olarak da Denizli, bölge içerisinde bir kültür mozaiği haline gelmiştir. Denizli, sözlü kültür ürünleri bakımından son derece zengin bir ildir. Bu bakımdan bu çalışmada, Denizli'deki önemli sözlü kültür ürünlerinden birisi olan ?efsaneler? tez konusu olarak seçilmiştir. Bu yapılırken de Denizli ve ilçelerindeki efsaneler derlenip, tek bir kaynak altında toplanıp, onları bilimsel yöntemlerle tasnif ettikten sonra, yerel kültürel değerlerden hareketle, ulusal kültüre ve akabinde de evrensel kültüre katkı sağlayabilmek amaç edinilmiştir. Çalışma, Denizli il merkezi, ilçeleri, bunlara bağlı kasaba ve köyleriyle sınırlandırılmıştır. Bunlara ilaveten Denizli'ye sınır olan komşu yerleşim yerlerindeki efsaneler de Denizli il sınırları içerisinde derlenerek konuya dâhil edilmiştir. Ancak bunların sayısı sınırlı tutulmuştur. Araştırmada yöntem olarak alan araştırması yöntemi kullanılmıştır. Alana çıkıldığı zaman da çoğunlukla ?görüşme yöntemi? tercih edilmiştir. Derlenen efsanelerin büyük bir kısmı bu yöntem kullanılarak, ses ya da görüntü cihazlarıyla kaydedilmiş, arkasından da yazıya aktarılmıştır. Araştırmada zaman zaman ?gözlem? ve ?anket? yöntemine de yer yerilmiş, ancak bunlar çok verimli olmamıştır. Özellikle ?anket? yöntemi bir ön araştırma olarak tercih edilmiştir. Sonuç olarak çalışmada 220 tane efsane derlenmiştir. Derlenen efsaneler, Stith Thompson'un Motif İndex of Folk Literarure adlı, altı ciltlik eseri esas alınarak değerlendirilmiş ve motifleri çıkarılmıştır. Ayrıca efsaneler tek tek ele alınarak konu, bağlam ve işlevsel yönlerden değerlendirilmiştir. Anahtar kelimeler: Denizli, efsane, motif, halk kültürü, halk anlatısı, inanç.

Denizli is located on the crossroads connecting the Aegean Sea region to The Mediterranean and Central Anatolian regions. Both this geographical advantage and its developing industry have made Denizli a center of attraction among the surrounding provinces from which it received a serious amount of migration. As a result, in the region, Denizli has become a cultural mosaic. Denizli is a province of rich oral-culture products. For this reason, as a thesis subject we have selected genre of ?the legends? which is one of the important oral culture products in Denizli. In carrying out this study, I endeavored to compile the legends of Denizli, gathering them under a single source, and sorting out them by scientific methods in order to make a contribution to national and universal cultures by moving from this particular local culture. The study is confined to the city center of Denizli and its townships and villages. A limited number of legends from the neighboring places out of Denizli have also been included in our compilation. The method used in this study is fieldwork research. We preferred the ?face to face interview? method in the field. Considerable amount of the legends were recorded by means of voice or video recorders. Afterwards, the recorded data were deciphered by printing carefully. Though not often, ?observation? and ?questionnaire? techniques were also used; however, these techniques were not quite sufficient. Yet, especially the ?questionnaire? technique was helpful before carrying out the actual fieldwork. As a result of the entire field work, we have compiled 220 legends. The legends were evaluated and their motifs were classified according to Stith Thompson?s six volume work, Motif Index of Folk Literature. Additionally, each legend was evaluated from thematic, contextual and functional aspects. Key Words: Denizli, legend, motif, folk culture, folk narrative, belief.