Doğal afet yönetişimi: Türkiye'de doğal afet yönetimi uygulamalarının tarihsel bağlamda değerlendirilmesi

Abstract

Kamu Yönetimi disiplinine 1990'lı yıllarla birlikte girmeye başlayan 'yönetişim' kavramı, devlet, piyasa ve sivil toplum aktörlerinin ortak müzakereci anlayışla, birlikte yönetme prensibine dayanmaktadır. Söz konusu kavram kamu politikası alanlarının çoğu için kullanılmış, şeffaf, hesap verilebilir, gönüllülük esasına dayalı bir yönetme anlayışı küreselleşen dünyada hükümetler ve devletler için önemli duruma gelmiştir. Doğal afetler gibi siyasa üretme ve uygulamanın zor olduğu bir konuda da bu kavramın tartışılması gerekli hale gelmiştir. Özellikle Türkiye gibi doğal afetlerden maddi ve manevi birçok zarar gören bir ülkede, doğal afet yönetimi politikalarının başarısızlıkla sonuçlanması, doğal afetlerde klasik yönetim anlayışının sorgulanmasına neden olmuştur. Çalışmanın ana amacı, Türkiye'nin doğal afet yönetimi politikalarını tarihsel bağlamda analiz ederek, doğal afet yönetişimi uygulamalarının neden gelişmediğini aktörler düzeyinde değerlendirmektir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde afet ve doğal afet tanımları ve türleri, afet yönetim döngüsü, doğal afet yönetişimi ve yönetişim kavramlarının kuramsal tartışmaları bulunmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde Türkiye'nin doğal afet yönetimi politikalarının tarihsel bağlamda kurumlar ve hukuksal düzenlemeler sınıflandırmalarıyla değerlendirilmesi yapılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümüyse Türkiye'de doğal afet yönetişiminin neden gelişmediğini aşkın/güçlü devlet ve merkeziyetçi afet yönetimi, zayıf sivil toplum, kamu – özel sektör işbirliğinin zayıflığı, yerel yönetişimin gelişmemesi, risk yönetiminin ve sakınım planlamasının devlet ve sivil toplum bağlamında eksikliği başlıkları altında aktörler bağlamında tartışmaktadır. Çalışma sonuç ve değerlendirme bölümüyle son bulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Doğal Afet Yönetişimi, Yönetişim, Afet Yönetim Döngüsü, Sakınım ve Risk Yönetimi, Merkeziyetçi Kamu Yönetimi, Aşkın Devlet, Zayıf Sivil Toplum, Yerel Yönetişim

The term governance which was applied to Public Administration discipline through the 1990s rely on the principle of management with cooperation of state, civil society and market actors with joint negotiation. Mentioned term has been used in several public policy areas and administration with transparent, accountable, volunteerism ways became an important case for nation states and governments in a globalized world. The discussion of the term 'governance' has become necessary for the case of natural disasters which is one of the most difficult policy areas in policy making and implementation. Especially for the country such as Turkey which had lots of damages in material and spiritual manner by natural disaster, the failure of natural disaster policies caused the questioning of classical administration principle on natural disaster management. The main principle of this study is to analyze of Turkey's natural disaster management policies in historical manner and to evaluate why natural disaster governance implementations did not advance through the actors' level. This study is composed of with three parts. First part consists of definitions and types of disasters, disaster management cycle, theoretical discussions of natural disaster governance and governance terms. The second part gives attention to the evaluation of Turkey's disaster management policy implementations with historical manner through the institutional and legal arrangements. Last part of the study discusses why natural disaster governance has not advanced in Turkey through the titles of transcendental state and centralist disaster management principle, weak civil society, weakness of state-market relations, immaturity of local governance, absence of risk management and mitigation plans of state and civil society with actors' orientation. This study ends with the part of outcomes and general evaluations. Key Words: Natural Disaster Governance, Governance, Disaster Management Cycle, Mitigation and Risk Management, Centralized Administration, Transcendental State, Weak Civil Society, Local Governance