Yapılcan köyü Hıdırlık Türbesi tasvirleri

Abstract

Hıdırlık Türbesi Kütahya'nın Altıntaş ilçesine bağlı Yapılcan köyünde bulunmaktadır. Türbe, kübik gövdeli plân tipi özellikleri, yapımında kullanılan inşa malzemesi ve tekniklerden dolayı 13. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Çalışma kapsamında mimariye kısaca değinilmiş, asıl konu olan tasvirler ayrı başlıklar altında incelenmiştir. Türbe mimarisinde görülen süslemeler, genellikle çini, seramik, taş v.b. malzeme yüzeylerine uygulanmıştır. Tezimize konu olan tasvirler, dış cephede taş blokların yüzeyinde, iç mekânda ise sıva yüzeyinde yer almaktadır. Kazıma ve baskı teknikleri kullanılarak meydana getirilen tasvirler, insan, hayvan, geometrik ve bitkisel olmak üzere çeşitli başlıklar altında ve belirli bir düzen içerisinde ele alınmıştır. Tasvirler, Türklerin İslamiyet öncesi inanç sistemi olarak görülen Kamizm öğelerini, Orta Asya hayvan üslubuna ait izleri ve özellikle kaya resimlerinde karşılaşılan anlatımları bünyesinde barındırmaktadır. Tamamen özgün olan bu tasvirler içinde, tahtta oturmuş, kolları tırâz bantlı, başı haleli, elinde küre ve mendil tutan figür dikkati en fazla çekenlerin başında gelmektedir. Türbede yoğun olarak işlenmiş olan tasvirler dönemin kültürel dünyasının bir yansıması olarak görülmelidir. Aynı zamanda yazılı belgelerin az olduğunu düşündüğümüz dönemin inanç sistemi ve belki de inanç sistemindeki değişimin önemli ip uçlarını veren bu tasvirler, yine dönemin hayat tarzı konusuna bazı açıklamalar getirmesi bakımından önemlidir.

Hıdırlık Tomb is located in Yapılcan village, Altıntaş, Kütahya. The type of cubic plan features, building materials and techniques used in the construction, the tomb was dated back to the 13th century. Within the context of study, plan of the tomb was mentioned briefly and the depictions were examined under the different headings. Decorations seen in the tomb architecture were usually applied to the material surfaces which were tiles, ceramic, stone, etc. While depictions which are the subject of our thesis locate on the surface of the exterior stone blocks, they are also on the plaster surfaces indoors as well. Depictions which were educed by using engravings and printings techniques are discussed under various headings, such as human, animal, geometric and plant, in a specific order. The depictions involve Shamanism elements which were seen as a belief system before Islam, animal style narrations of Central Asia, and especially encountered on the rock paintings. Among these utterly unique illustrations, the figure which is the most interesting sits on the throne, tırâz banded arms, glory on head, and holds a spherical object and a handkerchief. These depictions heavily processed in the tomb should be seen as a reflection of the cultural world of that period. These descriptions are important as they not only give clues of period's life style but also the belief system of it which we think that the holographs were scanty and the changes of the belief system.