Boşanmanın sosyolojik analizi: Denizli kenti örneği

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı, Denizli'de son yıllarda hızlı bir artış kaydeden boşanma oranlarının nedenlerini ve sonuçlarını makro (birey-toplum ilişkileri) ve mikro (bireyler arası ilişki ve birey-grup arasındaki ilişki) düzlemde sosyolojik olarak analiz etmektir. Boşanma olgusu, toplumsal cinsiyet perspektifi ve kentleşmenin bireyin öznel dünyasında yarattığı değişimler ekseninden sorgulanmaktadır. Araştırmaya katılanların boşanma deneyimleri, boşanma öncesi süreç, boşanma aşaması ve boşanma sonrası süreç olmak üzere üç farklı döneme ait özellikler ekseninde ele alınmaktadır. Örneklem grubunun sosyo-ekonomik ve kültürel koşulları, değerler dünyası, toplumsal cinsiyet rolleri, bu rollerin nasıl algılandığı, yaşandığı ve devam ettirildiği sorgulanmaktadır. Katılımcıların boşanma deneyimleri, yaş, eğitim, gelir, meslek, kentte yaşama süresi, yaşamın büyük kısmının geçirildiği yer, sosyal güvenlik, evlilik yaşı, çocuk sayısı, evlilik süreci, eşler arasındaki yaş farkı, evlilik biçimi, aile ve akrabalarla olan ilişkiler gibi bir dizi değişkenle ilişkisi bağlamında analiz edilmektedir. Bulgular, katılımcıların evlilikten beklentilerinde, aile içi ilişkilerinde ve cinsiyete özgü davranış kalıplarında hakim olan geleneksel yapının çözülmeye başladığını göstermektedir. Araştırmanın birinci bölümünde ailenin yapısal ve işlevsel farklılaşmasını analiz eden teoriler ele alınırken, ikinci bölümünde ise boşanma olgusunu analiz eden teoriler sunulmaktadır. Boşanmanın hukuk ve aile içi şiddetle ilişkisi, birey ve çocuk açısından sonuçları, dünyada ve Türkiye'de yapılan boşanma araştırmalarının değerlendirmesi, Denizli'nin sosyo-ekonomik ve demografik yapısına ilişkin özellikler çalışmanın ikinci bölümünde yer almaktadır. Üçüncü bölüm ise çalışmanın metodolojik kısmını oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, konusu, örneklemi, hipotezleri, araştırma teknikleri ve analiz yöntemleri sunulmaktadır. Araştırmanın nicel ve nitel bulguları ise dördüncü ve beşinci bölümlerde tartışılmaktadır. Araştırmada 354 boşanmış kadın ve erkek ile anket; 6 boşanmış kadın ve erkek ile derinlemesine mülakat yapılmıştır. Araştırmanın verileri ki-kare testi ile analiz edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Değişen Aile Yapısı, Boşanma, Sosyo-Kültürel Değişim, Toplumsal Cinsiyet Rolleri.

The aim of this study is to analyse the causes and results of divorce rates ever increasing in recent years in macro level (relationships between individuals and the society) and micro level (relationships between individuals and relationships between individuals and groups) in sociological terms in the case of Denizli. Divorce case is examined in terms of gender and the changes in the subjective perspective of the individual caused by urbanization. Divorce experiences of the participants are considered in terms of characteristics pertaining to three different periods: pre-divorce stage, divorcing stage and post-divorce stage. Socio-economical and cultural conditions, values, gender roles of the sample group, and how these roles are understood, experienced and resumed are examined. Divorcing experiences of the participants are considered in the context of its relationship with a series of variables such as age, education, income, profession, time period in the city, place where the person lived most, social security, age of marriage, number of children, marriage period, age difference between spouses, form of marriage, relations with family and relatives. Evidences show that the traditional structure governing the expectations of participants from marriage, their relations within the family and their behavioural pattern peculiar to gender is starting to be dissolved. While theories analysing the structural and functional differentiation of the family are discussed in the first chapter of the study, theories analysing the divorce are presented in the second chapter. Relationship of divorce with law and domestic violence, its results for the individual and the children; assessment of studies on divorce performed both in the world and in Turkey, characteristics of Denizli's socio-economic and demographic structure are considered in the second chapter of the study. And, the third chapter consists of the methodological part of the study. Purpose, subject, sampling, hypotheses of the study, and research techniques and analysis methods are presented. Quantitative and qualitative findings of the study are discussed in the fourth and fifth chapters. In this study, we have interviewed with 354 divorced women and men; and interviewed in-depth with 6 divorced women and men. Research data are analysed with chi-square test. Keywords: Changing Family Structure, Divorce, Socio-cultural Change, Gender Roles.