Kapadokya aziz Theodoros Trion kilisesinin duvar resimlerindeki pigmentlerin arkeometrik yöntemlerle incelenmesi

Abstract

Duvar resimleri, işlenen konulara göre; dönemin tarihi, sanatı, inancı ve sosyal yaşamı hakkında bilgi veren en önemli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarından biridir. Taşınmaz kültür ve tabiat varlığındaki yapıların işlevine göre sanatsal üsluplu konuların işlendiği bu resimlerdeki malzemelerin incelenmesi dönem teknolojisini anlamada büyük bir önem taşımaktadır. Dönem teknolojisini anlamak doğru bir koruma ve onarım çalışmasının yapılması için gereklidir. Bu araştırmanın amacı: Nevşehir bölgesindeki 19.yüzyıla tarihlendirilen Aziz Theodoros Trion kilisesinin duvar resim tekniğini ve boya tabakasında kullanılan pigmentlerin yapı ve özelliklerini belirlemektir. Malzemelerin karakterizasyonu için kullanılan analiz yöntemleri Taramalı Elektron Mikroskobu ve Enerji Dağılımlı Spektrometresi (SEM-EDX), X-Işını Kırınım Spektrometresi (XRD), Fourier Dönüşümlü Infraed Spektrofotometresi (FTIR) ve X-Işını Floresans Spektrometresinden (XRF) oluşmaktadır. SEM-EDX pigmentlerin elementel karakterizasyon tayininde, XRD ise pigmentlerin elde edildiği minerali tespit etmek için kullanılmıştır. FTIR yöntemi organik bileşenlerin tespitinde kullanılmıştır. FTIR sonucunda elde edilen veriler doğrultusunda organik bileşene rastlanılmamasından dolayı kilisedeki duvar resim tekniğinin fresko olduğu tespit edilmiştir. Bölge toprağına yapılan XRF analiz sonucu doğrultusunda yeşil rengin bölge toprağındaki seladonit, glakonit mineral grubundan elde edilerek yapıldığı tespit edilmiştir. Antik dönem yazarı Plinius’un verdiği bilgiler ve XRD verilerinden yola çıkarak kırmızı pigmentin üretiminde; boksit mineralinden yararlanıldığı, bölgedeki yerel üretim malzemesinin de Antik dönemden 19.yüzyıla kadar devam ettiğini gösteren sonuçlar bulunmuştur. Nevşehir’de yerel pigment üretiminin varlığı için bölgede çalışma yapan araştırmacıların verilerinden ve MTA maden haritalarından yararlanılmıştır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar; Nevşehir’deki duvar resimlerine yapılacak olan koruma ve onarım çalışmalarına farklı bir bakış açısı getirerek, bölgede kullanılan malzemelerin yapısal ve morfolojik özelliklerinin anlaşılması bakımından bilime katkı sağlayacaktır.

Wall paintings are one of the most important immovable cultural and natural assets that give information about the history, art, belief and social life of the period according to the subjects. The examination of the materials in these paintings, where artistic and narrative issues are processed according to the functions of the immovable culture and nature structures, are of great importance for the period technology. Understanding the period technology is essential for proper conservation and repair work. The aim of this research is to determine wall painting technique and to investigate the material characterization of the the pigments used in the paint layer and in Saint Theodorus Trion church, which was dated to the 19th century in the Nevşehir region. The analysis methods, used to determine the material characterization, are Scanning Electron Microscopy and Energy Dispersive Xray Spectroscopy (SEM-EDX), X-Ray Diffraction Spectrometer (XRD), Fourier Transform Infraed Spectrophotometer (FTIR) and X-Ray fluorescence (XRF). XRD was used to determine the minerals from which pigments were obtained. The elemental characterization of the pigments was obtained by SEM-EDX. The FTIR method has been used to detect organic components. As a result of the FTIR, it was determined that the wall painting technique of the church was frescoed (real fresco or lime dry fresco), because no organic compound was found in the direction of the data obtained. Also, it was determined that the green color was obtained from the celadonite, glaconite mineral group from the region soil by the XRF analysis results direction. According to the information given by ancient writer Plinius and also XRD data, bauxite mineral was used for the production of red pigment and the local production material in the region was continued until the 19th century from Antiquity. The presence of local pigment production in Nevşehir was benefited from the researchers and MTA's mine maps who worked in the region. The results obtained from this study will contribute to understanding the structural and morphological characteristics of the materials used in the region by bringing a different perspective to the conservation and restoration works to be done on the murals in Nevşehir.