Yirminci yüzyıl distopyalarının işlevselliği problemi

Abstract

Yunanca ‘dystopia’ kelimesinden türetilen, geleceğe yönelik sosyal kaygıları edebi bir dil ile paylaşan ve kurgusal bir ülke modeli sunan yirminci yüzyıl distopyalarının, geleceğe yönelik kestirimleri ve bu kestirimlerin günümüzde de halen geçerliliğini koruyup korumadığı sorunsalı, çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.Bu çalışmada, belirlenmiş eserler üzerinden, distopyaların, sadece kurgudan ibaret edebi türler olmadıkları, onların hem yazıldıkları dönemin sosyal, siyasal, ekonomik ve teknolojik gerçekliğini hem de içinde yaşadığımız çağın söz konusu gerçekliliğini başarılı bir şekilde yansıtabildiğini, felsefi bakısın eleştirel yöntemiyle tartışarak ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amacımız doğrultusunda çalışmamızda, yirminci yüzyıl distopyalarının karakteristik özelliklerini yansıttığını düşündüğümüz Orwell’ın ‘1984’ü ve ‘Hayvan Çiftliği’, Zamyatin’in “Biz”i, Braodbury’nin ‘Fahrenheit 451’i ve Huxley’in ‘Cesur Yeni Dünya’sı olmak üzere beş temel esere yer verilmiştir.Bahsi geçen beş distopya eseri esas alınarak, kapitalizm ve totalitarizm altında gelişen gözetim mekanizmaları, sınıflaşma, kurmaca gerçekliklerin oluşturulması, hafıza kaybı, paranoya, propaganda, makinelerin hâkimiyeti ve izole toplum temaları, Özgürlük, Mutluluk, Totalitarizm, Propaganda, Sansür ve Birey kavramları çerçevesinde incelemeye tabi tutularak yirminci yüzyıl distopyalarının işlevselliğinin belirlenmesi çabası içerisine girilmiştir.

The future predictions of the twentieth century dystopias, derived from the Greek word ‘dystopia’, sharing future social concerns with a literary language and presenting a fictional country model and the question whether these predictions still remain valid today, is the subject of the study. In this study, through the determined works, it is aimed to reveal by the critical method of philosophical view that dystopias are not only literary genres consisting of fictions, but also reflect the social, political, economic and technological reality of the period in which they were written, as well as the realism of this age. In line with his aim, five basic works, including Orwell's ‘1984’ and ‘Animal Farm’, Zamyatin's ‘We’, Braodbury's ‘Fahrenheit 451’ and Huxley's ‘Brave New World’, which we think that reflect the characteristics of the twentieth-century dystopia, are given places in our study.On the basis of the five dystopian works, surveillance mechanisms developing under capitalism and totalitarianism, classification, creation of fictitious realities, memory loss, paranoia, propaganda, dominance of machines and isolated community themes, by being subjected to the survey within the framework of 'Freedom, Happiness, Totalitarianism, Propaganda, Censor ship and Individual concepts, have been afforded to determine the functionality of the twentieth-century dystopias.