Çeşitli makroekonomik değişkenlerin bütçe açıklarına olan etkisinin çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme testi ile değerlendirilmesi : Türkiye örneği (1973-2016)

Abstract

Ba?ta geli?mekte olan ülke ekonomileri olmak üzere pek çok ülke ekonomisinin dönem dönem kamu kesimi finansman açığı sorunu ile kar?ı kar?ıya kaldığı gözlemlenmektedir. Artan kamu harcamaları, uygulanan hükümet politikaları, vergi kaçırma eğilimi ve mali otoriteler ile para otoriteleri arasındaki zayıf koordinasyon uyumundan kaynaklanan bu sorun son yıllarda ekonomik ve politik alanda sık tartı?ılan bir istikrarsızlık kaynağı olarak yer almaktadır. Ekonomik istikrarsızlık kaynağı olarak kabul gören bütçe açıkları ile mücadele edilmesi, öncelikle çe?itli makroekonomik deği?kenlerle olan ili?kilerinin incelenmesini gerektirmektedir. Bu doğrultuda hazırlanan çalı?mada, 43 yıllık (1973-2016) dönem zaman serilerini kullanarak Türkiye’deki seçilmi? makroekonomik deği?kenler ile bütçe açığı arasındaki ili?kiye dair analize yer verilmi?tir. Çalı?manın ilk bölümünde bütçeye dair teorik tanımlamalara değinilmi?, ikinci bölümde bütçe açıklarının neden ve finansmanları incelenmi?, son bölümde ise istatistiksel uygulama yapılmı?tır. Uygulama çalı?masında Augmented Dickey Fuller (ADF) Birim Kök Testi, Carrion-i Silvestre (CS) Birim Kök Testi ve Maki E?bütünle?me Testinden yararlanılmı?tır. Bu çalı?mada yapılan analizler sonucunda uzun dönemde büyüme ile bütçe dengesi arasında negatif bir ili?kiye, enflasyon, döviz kuru ve faiz oranı ile bütçe dengesi arasında pozitif bir ili?kinin varlığına rastlanmı?tır. Bunun yanı sıra seçilmi? deği?kenlerin bütçe dengesinde yarattığı kırılma tarihleri belirlenmi? ve söz konusu dönemlere ı?ık tutulmu?tur. Son ba?lıkta Bootstrap nedensellik testi uygulanmı?, döviz kurundan bütçe açığına doğru nedensellik ili?kisi tespit edilmi?tir.

It is observed that many country economies, especially developing country economies, face the problem of public sector financing deficit from time to time. This problem, arising from increased public expenditures, implemented government policies, tax evasion tendencies and poor coordination between financial authorities and monetary authorities, has become a frequent source of instability in the economic and political arena in recent years. The fight against budget deficits, which is regarded as a source of economic instability, first of all requires examination of its relationship with various macroeconomic variables. In this regard, the relationship between the selected macroeconomic variables and the budget deficit in Turkey is analyzed using the 43 years (1973-2016) period time series. In the first chapter of the study, theoretical background of budget is addressed, in the second chapter causes and financials of the budget deficit are examined, and finally in the last chapter a statistical application is made. Augmented Dickey Fuller (ADF) unit root test, Carrion-i Silvestre (CS) unit root test and Maki cointegration test are utilized in the application study. As a result of the analyzes carried out in this study, it was found that there is a negative relationship between growth and budget balance, but a positive relationship between budget balance and inflation, exchange rate and interest rate in the long run. Moreover, the breakdown dates caused by selected variables in the budget balance have been determined and these periods are examined. And finally, Bootstrap causality test is applied and the causality relationship from exchange rate to budget deficit is determined.