Bir ölçek geliştirme çalışması : hematoloji hastalarında oral mukozit risk değerlendirmesi

Abstract

Araştırma hematoloji hastalarında oral mukozit (OM) gelişme riskini değerlendirmek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek amacıyla metodolojik bir çalışma olarak yapılmıştır. Araştırma evrenini; Mart-Ağustos 2019 tarihleri arasında Pamukkale Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi hematoloji kliniklerinde kemoterapi (KT) almak için yatan 187 hasta oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, Hasta Tanılama Formu, Dünya Sağlık Örgütü’nün Mukozit Değerlendirme Formu ve geliştirilmiş olan Hematoloji Hastalarında OM Risk Değerlendirme Ölçeği aracılığı ile toplanmıştır. Ölçeğin geçerliliğinin incelenmesinde ROC analizi, uygun kesim noktasının belirlenmesinde youden index değeri kullanılmıştır. Hastaların %9,1’inde OM oluşumu görülmüştür. Yapılan logistik regresyon analizi sonucunda; “yüksek doz KT rejimi alıyor olma”, “nötropeni”, “ağız kuruluğu”, “ağrı“, “lökopeni”, “parenteral yoldan besleniyor olma”, “daha önce geçirilmiş OM öyküsü” ve “geçmişte KT veya radyoterapi (RT) almış olma” risk faktörleri olarak bulunmuştur. Az sayıda gelişmiş olmasına rağmen klinik olarak önemli olduğunu düşündüğümüz “Yüksek riskli kemoterapik ajan kullanıyor olma”, “Transplantasyon yapılmış olma”, “ Baş-boyun ya da oral kanser tanısına sahip olma” risk faktörlerini de ölçeğimize dahil edilmiştir. Hematoloji hastalarında OM gelişme riski değerlendirme ölçeği toplam 11 maddeden oluşmuştur. ROC analizi ile inceleme yapıldığında: eğri altında kalan alanın (EAA) 0,911 olduğu görüldü. Risk puanlarının oluşumu ayırt etme yeteneğinin oldukça yüksek olduğu görülmüştür. (Std hata: 0,046 ve %95 GA: 0,821–1) İdeal kesim noktası için; 12 puanı kesim noktası kabul edildiğinde duyarlılık değeri 0,941 ve seçicilik değeri 0,724’tür. Bu çalışmada hematoloji hastalarında OM gelişme riskini belirlemek amacıyla geliştirilen “Hematoloji Hastalarında OM Risk Değerlendirme Ölçeği” yüksek duyarlılık ve özgüllük değerlerine sahip olup, hastaların OM gelişme riskini değerlendiren güvenilir ve geçerli bir ölçek olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçları doğrultusunda OM risk faktörlerinin belirlenmesine yönelik çalışmaların yapılması, bu çalışmaların sadece hematoloji hastalarında değil tüm onkoloji kliniklerinde ve özellikle de baş-boyun RT alan hastalarda yapılması, kemoterapi alan hematoloji hastalarında OM riskinin belirlenmesi için hemşireler ve doktorlar “Hematoloji Hastalarında OM Risk Değerlendirme Ölçeğini” kullanabilir.

The study was conducted as a methodological study to develop a valid and reliable scale to evaluate the risk of developing oral mucositis (OM) in hematology patients. The research universe; Between March-August 2019, Pamukkale University Hospitals established patients who were hospitalized in order to receive chemotherapy (CT) in the hematology clinics (n:187). The data of the research were collected through the Patient Diagnosis Form, the World Health Organization's Mucositis Evaluation Form and the OM Risk Assessment Scale in Hematology Patients developed. ROC analysis was used to analyze the validity of the scale, and "youden index value" was used to determine the appropriate cut-off point. Formation of OM was observed in 9.1% of the patients. As a result of the logistic regression analysis; Risk of “taking high-dose CT regimen”, “neutropenia”, “dry mouth”, “pain”, “leukopenia”, “parenteral feeding”, “previous history of OM” and “CT or radiotherapy in the past” It was found as factors. We have added "using high-risk chemotherapeutic agents", "bone marrow transplant", " head-neck or mouth cancer " which we consider clinically important. The scale consists of 11 items. When examined by ROC analysis: the area under the curve was found to be 0.911. It was observed that the risk scores had a very high ability to differentiate the formation. (Std error: 0.046 and 95% GA: 0.821-1). When 12 cut-off points are accepted, the sensitivity value is 0.941 and the selectivity value is 0.724. The scale developed in this study has high sensitivity and specificity values and is determined to be a reliable and valid scale. As a result of the research; we recommend that nurses and physicians use the “OM Risk Assessment Scale in Hematology Patients” to determine the risk of OM. Similar studies should be performed in oncology clinics and especially in patients receiving head and neck, oral radiotherapy.