Kahramanı kadın olan destanlara bir örnek: Harmandeli

Abstract

Çalışmamız, Köroğlu’nun kolu olan Harmandeli ile sınırlandırılmıştır. Bu çalışmada ele aldığımız Türkmen varyantı Annagulı Nurmemmet’in yayına hazırladığı “GÖROĞLU-Türkmen Halk Destanı’nın dördüncü cildinden yararlanılmıştır.Çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde anlatı olarak Harmandeli ve özellikleri ele alınmıştır. Anlatının şekil, içerik, tip, dil ve üslup özellikleri incelenmiştir.İkinci bölümde kahraman olarak Harmandeli ve özellikleri incelenmiştir. Harmandeli’nin alplık özellikleri, dönem içerisindeki koşullarda alp kadının durumu incelenmiştir. Anlatılarda genel itibariyle erkek kahraman kalıbı incelendiğini görmekteyiz. Biz çalışmamızda kadın kahraman kalıbını ele almaya çalıştık. Harmandeli anlatısındaki kadınlarla ilgili kullanılan olumsuz ifadeleri, sembolik kullanımları tespit ettik. Türk kültür yapısına uymadığını belirttiğimiz söylemlerde, Türkmen anlatı geleneğinin yozlaşmaya maruz kaldığını düşünmek gerekmektedir. Değerli Halk Bilimci Özkul Çobanoğlu’nun da belirttiği üzere “Ulu Türkistan’da gerek Çarlık gerekse Sovyet döneminde derlenen metinlerin sıhhati birçok bakımdan şüphe götürmez mahiyettedir”. Bu görüşler dikkate alındığında gerek Sovyetler Birliği siyasi ve politik baskıları, gerek kültürel değişimler Türkmen anlatı geleneği üzerinde etkili olmuştur. Bu konuyu daha doğru değerlendirebilmek için gerekli çalışmalar ve incelemelere ihtiyaç vardır.

This study is restricted by Harmandeli is branch of Köroglu. The variant of turcoman which is montioned in that article is utilized by the fourth part of turcoman folk epic written by Annagulı Nurmemmet.Our study consists of two sections. In the first section, Harmandeli and its features are described via narrating. Shape, content, language and style of the narration are analyized in that section.In the second part, Harmandeli as a hero and its factores are analyized.Features of Harmandeli’s heroizm and women the heroism are analyized, in that period. In generaly, the model of man the heroism has been analyized in the narrrations; however we have tried to analyize on the model of women the heroism. We abserved negative expressions and symbolic wega which are used for women in Harmandeli narration. We parinted that narrationsa are not suitable for Turkish Cultural structure. According to that narrations, it is tought the folk of Turcoman Narration exposed to degeneration.Not only the sovet Union’s political force but also cultural changes affected on it. In order to evalute effectively more on studies and evoluations should be made.