Türk Halk Edebiyatında eşek

Abstract

Tarım ve hayvancılığa dayalı çok eski bir geçmişimiz vardır. Hayvancılık, Türklerin ekonomileri için çok önemlidir. Yaşanılan ortam hayvanlardan yararlanmayı gerekli kılmaktadır. Bu kaçınılmaz birliktelik hayvanların insanların düşünce dünyasına, sözlü ve yazılı edebiyatına kısacası kültürüne mühim etkiler sağlamıştır. Türkler, hayvanlarla sıkı ilişkiler kurup onları gündelik yaşamlarına ve bunun sonucunda da folklor ürünlerine dâhil ederler. Mitten destana, efsaneden masala, masaldan türküye halkın ürettiği her türde hayvanlar karşımıza önemli bir unsur olarak çıkmaktadır. Bu hayvanlardan biri de çalışmamızın ana konusunu teşkil eden “eşek”tir. Bu çalışmada giriş, üç ana bölüm ve bu ana bölümlere ait alt başlıklar dâhilinde incelenmiştir. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, amacı, yöntem ve teknikleri konusunda bilgi verilmiştir. Birinci bölüm “Kavram Olarak Eşek Kelimesi” başlığını taşımaktadır. Bu bölümde eşek kelimesinin etimolojisi yapılarak Türk kültürüne ait ilk yazılı eserlerde eşeğin ne şekilde geçtiğine dair bilgiler verilmiştir. İkinci Bölüm “Türk Halk Edebiyatında Eşek” başlığını taşımaktadır. Çalışmamızın konusunu oluşturan halk anlatılarında, kalıplaşmış ifadelerde ve anonim halk şiirindeki eşeğin işlevleri belirlenerek metinlere nasıl yansıdığı ele alınmıştır. Eşeğin anlatılardaki rolleri detaylı bir şekilde ele alınarak analiz edilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölüm “Halk Anlatılarındaki Eşeğin İşlevleri” başlığını taşımaktadır. Bu bölümde tespit edilen metinlerden yola çıkılarak işlevler grafikleştirilmiştir. Grafikler analiz edilip yorumlanmıştır. Bulgulardan yola çıkarak anlatı türlerinde hangi işlevin daha çok karşımıza çıktığı belirlenmiştir. Çalışma “Sonuç”, alfabetik sıraya göre verilen “Kaynaklar” ve “Fotoğraflar” ile sona ermiştir.

We have very ancient history based on agriculture and animal husbandry. Animal husbandry is very important for the economies of Turks. The living environment makes it necessary to use animals. This inevitable association has had significant effects on world of thought, oral and written literature, in short, their culture. Turks establish close with animals and incorporate them into their daily lives and consequently in folklore products. All kind of animals produced by the people, from myth to epic, from legend to tale, from fairy tale to folk, appear as an important factor. One of these animals is the “donkey”, which is the main subject of our study. In this study, the introduction is analyzed within three main sections and subheadings of these main sections. In the introduction part, information is given about the subject, purpose, methods and tecniques of the research. The first part is titled “The Word of Donkey as Concept”. In this section, the etymology of the word donkey is made and information is given about how the donkey passes in the first written works of Turkish culture. The second part is titled “Donkey in Turkish Folk Literature”. The functions of the donkey in folk narratives, stereotypes and anonymous folk poetry, which are the subject of our study, are determined and how they are reflected in the texts. The roles of the donkey in the narratives were studied in detail and analyzed. The third part is titled “Functions of Donkey in Public Narratives”. Based on the texts determined in this section, the functions are graphed. Graphics are analyzed and interpreted. Based on the finding, it was determined which function appeared in the narrative types mostly. The study ended with “Result”, “References” and “Photographs” given in alphabetical order.